Jump to navigation

  • ورود
  • فارسی
  • العربية
  • English
پنجشنبه ۱۹ تیر ۱۴۰۴ ۱۴:۴۶
خانه
محرم
شهدا
پرچم
عبدالعظیم
  • خانه
  • آستان مقدس
    • آشنایی با امامزادگان
      • حضرت عبدالعظیم (ع)
        • شناخت نامه حضرت
        • فضیلت زیارت حضرت
        • نگرشی درباره حضرت
        • روایات حضرت
        • کنگره بزرگداشت
          • اهداف و عناوین
          • مجموعه آثار کنگره
        • کرامات حضرت
        • فضائل حضرت از زبان ائمه
        • راویان و شاگردان حضرت
        • تألیفات و کتاب ها
        • مقالات
        • اشعار منتخب
      • حضرت امامزاده حمزه (ع)
      • حضرت امامزاده طاهر (ع)
    • آستان در آیینه تاریخ
    • شهدای مدفون در آستان
    • مشاهیر مدفون در آستان
    • معماری و ساختمان
    • اصول حاکم بر آستان
    • تولیت آستان
      • زندگی نامه‌ حجت‌الاسلام‌ والمسلمین قاضی‌عسکر
      • اخبار
  • زیارت
    • زیارت آنلاین (زنده)
    • زیارتنامه
  • اطلاع رسانی
    • اخبــار
      • اخبار تولیت آستان
      • آرشیو اخبار آستان
    • عکس
      • تطبیقی و قدیمی
      • دارالشّفاء کوثر
      • زیارت و بازدید
      • علمی ، فرهنگی و آموزشی
      • مراسم و آئین ها
    • فیلم
    • صوت
      • ادعیه
        • ادعیه ماه مبارک رمضان
        • زیارتنامه
      • تلاوتهای برتر قرآن کریم
      • دروس و سخنرانی‌های مرحوم آیت الله ری شهری
      • سخنرانی
        • ایام فاطمیه (س)
        • ایام محرّم الحرام
      • مداحی
      • نوای زیارت
      • کلاس فرهنگی و آموزشی
        • خانم دکتر سلیمانی
    • امور بین الملل
    • نمایشگاه مجازی
    • ویژه نامه ها
    • اوقات شرعی
  • مراکز وابسته
    • مرکز نجوم و آسمان نما
    • مرکز آموزش قرآن کریم
    • دانشگاه قرآن و حدیث
    • صندوق قرض الحسنه
    • حوزه علمیه (برادران)
    • حوزه علمیه (خواهران)
    • مجتمع آموزشی حکمت
    • دارالشفاء کوثر
    • موقوفات
    • نذورات و هدایای مردمی
  • ماهنامه خادم
  • پرداخت نذورات
  • ارتباط با ما

فرم جستجو

پیغام خطا

  • Warning: Invalid argument supplied for foreach() در votingapi_votingapi_storage_select_votes() (خط 269 از /home/abdulazim/public_html/sites/all/modules/votingapi/votingapi.module).
  • Warning: Invalid argument supplied for foreach() در votingapi_votingapi_storage_select_votes() (خط 269 از /home/abdulazim/public_html/sites/all/modules/votingapi/votingapi.module).
  • Warning: Invalid argument supplied for foreach() در votingapi_votingapi_storage_select_votes() (خط 269 از /home/abdulazim/public_html/sites/all/modules/votingapi/votingapi.module).
  • Warning: Invalid argument supplied for foreach() در votingapi_votingapi_storage_select_votes() (خط 269 از /home/abdulazim/public_html/sites/all/modules/votingapi/votingapi.module).
  • Warning: Invalid argument supplied for foreach() در votingapi_votingapi_storage_select_votes() (خط 269 از /home/abdulazim/public_html/sites/all/modules/votingapi/votingapi.module).
  • Warning: Illegal string offset 'entity_type' در votingapi_set_votes() (خط 224 از /home/abdulazim/public_html/sites/all/modules/votingapi/votingapi.module).
  • Warning: Illegal string offset 'entity_id' در votingapi_set_votes() (خط 224 از /home/abdulazim/public_html/sites/all/modules/votingapi/votingapi.module).
  • Warning: Illegal string offset 'entity_type' در votingapi_set_votes() (خط 224 از /home/abdulazim/public_html/sites/all/modules/votingapi/votingapi.module).
  • Warning: Illegal string offset 'entity_id' در votingapi_set_votes() (خط 224 از /home/abdulazim/public_html/sites/all/modules/votingapi/votingapi.module).
  • Warning: Illegal string offset 'entity_type' در votingapi_set_votes() (خط 224 از /home/abdulazim/public_html/sites/all/modules/votingapi/votingapi.module).
  • Warning: Illegal string offset 'entity_id' در votingapi_set_votes() (خط 224 از /home/abdulazim/public_html/sites/all/modules/votingapi/votingapi.module).
  • Warning: Illegal string offset 'entity_type' در votingapi_set_votes() (خط 224 از /home/abdulazim/public_html/sites/all/modules/votingapi/votingapi.module).
  • Warning: Illegal string offset 'entity_id' در votingapi_set_votes() (خط 224 از /home/abdulazim/public_html/sites/all/modules/votingapi/votingapi.module).
بالا
0 کاربر پسندیده اند.‎

شب‌ هاي قدر از ديدگاه اهل سنت

۱۳۹۶/۰۳/۲۰0 دیدگاه12948 مشاهده

از جمله مواردى كه در كتب روايى و آثار مفسران اهل سنت در مورد آن، اختلاف نظر وجود دارد و سرانجام اجماع عالمان اين مذهب برآن مهر خاتمت مى‌ نهد، موضوع «جايگاه زمانى شب قدر» است. شب قدر، اگر چه در تواتر روايات شيعى، قطعاً از شب‌ هاى دهه سوم ماه مبارك رمضان شمرده مى‌ شود و ترديد در آن نيز به واسطه روايات منقول از ناحيه معصومين(ع) و نيز تفاوت تفاسير روايات است، اما از اين حيث كه شبى خارج از ماه رمضان نيست، مورد اجماع كلي و قطعى است.

مقدمه
موضوع و اهميت شب قدر، همان‌طور كه در ادبيات فكرى، عقيدتى و روايى شيعه جايگاه ويژه و بالايى دارد، در بين ساير فرق مسلمين نيز شأن و جايگاه خاص خود را دارد. دو فرقه و شعبه اصلى آيين اسلام، يعني مذاهب تشيع و تسنن، اگر چه در برخى موارد و موضوعات مرتبط با شب‌ هاى قدر و آيين‌ ها و مناسك ويژه، آن، اختلاف نظرهايى دارند، اما در اهميت و جايگاه آن ترديد روا نمى‌ دارند.

بحث نخست: زمان شب قدر
از جمله مواردى كه در كتب روايى و آثار مفسران اهل سنت در مورد آن، اختلاف نظر وجود دارد و سرانجام اجماع عالمان اين مذهب برآن مهر خاتمت مى‌ نهد، موضوع «جايگاه زمانى شب قدر» است. شب قدر، اگر چه در تواتر روايات شيعى، قطعاً از شب‌ هاى دهه سوم ماه مبارك رمضان شمرده مى‌ شود و ترديد در آن نيز به واسطه روايات منقول از ناحيه معصومين(ع) و نيز تفاوت تفاسير روايات است، اما از اين حيث كه شبى خارج از ماه رمضان نيست، مورد اجماع كلي و قطعى است.
در ميان عالمان و در ميراث روايى و تفسيرى اهل سنت، اما، ابتدا در اين خصوص و سپس در قطعى كردن جايگاه اين شب در ماه مبارك رمضان ترديد و تفاوت وجود دارد. دسته‌ اى از روايات، همچون روايت مشهور «ابوحنيفه» در «شرح الازهار»، بر اين اعتقاد تاكيد مى‌كند كه شب قدر به طور قطعى و يقينى نمى‌ تواند در اين دهه باشد و بلكه در تمامى ليالى سال پنهان است. روايت مذكور، كه در ضمن مسئله‌ اى فقهى وارد شده، چنين است: «شب قدر، در ميان شب‌ هاى سال پنهان است و چنان‌ چه كسى طلاق همسرش را مشروط به انجام در شب قدر نمايد، بدون گذشت يكسال كامل، طلاق واقع نشده است»(ج1ـ ص57).
اين حكم واره و در واقع روايت مستند، اشاره به اين معنا دارد كه جايگاه زمانى شب قدر، در حد احتمال قريب به يقين نيز نيست تا بتوان بر مبناى آن، به شكوك فروع و احتمالات نيز توجه كرد. در حقيقت، اين روايت و روايات مشابه، چون روايت «عبدالله بن مسعود» با اين مضمون كه: «تنها كسى مى‌تواند شب قدر را درك كند كه يكسال تمام شب زنده دارى كرده باشد» (درالمنثور، ج6ـ ص376)، بر موضوع پنهان بودن شب قدر به لحاظ جايگاه زمانى تأكيد دارد و اين بدان معناست كه احتمال قرار داشتن شب قدر در يكى از شب‌هاى دهه آخر ماه مبارك منتفى و حداقل به لحاظ احتمال، برابر با شب‌ هاى ديگر سال است.
اين دسته از روايات منقول در منابع اهل سنت، البته از سوى دسته‌ اي ديگر از روايات معتبرتر، كه در نهايت به اجماع بيشتر مفسران و عالمان اهل سنت انجاميده است، مورد ترديد و انكار قرار گرفته است. اگر گشودن بابى با عنوان «باب فضيلة (فضل) ليلة القدر» ملازم و در كنار ابواب «صوم» و «صيام» در منابع روايى اهل سنت نشانه و اشاره‌اى نزديك به موضوع قرار داشتن شب قدر در ماه رمضان و ارتباط آن با ماه صيام پنداشته نشود، روايات معتبر چندانى در اين خصوص وجود دارد كه بر موضوع فوق تأكيد دارد.
از «ماوردى» در «الحاوى الكبير» روايتى سراغ داريم با اين مضمون كه: «در اين كه شب قدر در دهه سوم ماه رمضان است، ترديدى بين عالمان نبايد باشد، چه، ابوذر از رسول الله روايت كرده است كه اين شب در دهه پايانى ماه رمضان است» (ص483). نيز روايت «عبدالله بن عمر» از رسول خدا(ص) كه فرموده است: «شب قدر را در دهه پايانى رمضان بجوييد» (درالمنثور، ج6ـ ص372).
شايد روايت «عايشه» از احوال رسول مكرم اسلام در دهه پايانى ماه رمضان را نيز تاكيدى بر اين جايگاه زمانى بتوان شمرد: «آنگاه كه دهه آخر رمضان فرا مى‌ رسيد، رسول خدا شب‌ ها را بيدار بود و اهل و خويش خود را نيز بيدار مى‌ داشت و از زنان دوري مي‌ جست»(المغنى، ج 3ـ ص 179) و نيز روايت »ابن عمر« از اعتكاف پيامبر در دهه پايانى ماه مبارك رمضان را كه در »صحيح مسلم« آمده است: «پيامبر دهه انجامين ماه رمضان را در اعتكاف بودند» (شرح نووي، ج8 ـ‌ص 66).
گفته شد كه با وجود تعدد روايات دسته دوم، يعنى روايات مؤيد قرار داشتن شب قدر در ظرف زمانى ماه مبارك رمضان و به خصوص در دهه سوم اين ماه، روايات و احكام و تفاسير دسته اول از مفسران و عالمان اهل سنت مبنى بر پنهان بودن شب قدر در ليالى مجموع سال تضعيف مى‌ شود؛ اما باب اختلاف بر سر تعيين جايگاه واقعى اين شب در ميان شب‌ هاى دهه آخر رمضان هم‌ چنان در ميان راويان و مفسران حديث اهل تسنن مفتوح است.
روايات و مباحث متعدد و متفاوتى در اين خصوص در منابع اهل سنت وارد شده است كه در يك طبقه بندى كلى به سه دسته روايات تاكيده كننده بر شب بيست و يكم، شب بيست و سوم و شب بيست و هفتم تقسيم مى‌ شوند. البته روايات بسيار ضعيفي نيز مبني بر ليلة القدر بودن شب هفدهم وجود دارد؛ ازجمله روايت «ابن عباس» در «درالمنثور» (ج6ـ ص376).
عمده‌ ترين و بيشترين تأكيد در روايات منابع سنى، بر شب بيست و سوم حكايت دارد و البته اين تنها در منابع منعكس شده است و در عمل (امروزه) به استناد روايات مربوط به شب بيست و هفتم، اين احتمال قوى‌ تر از سايرين دانسته شده و بر آن تأكيد مى‌ شود و اعمال ويژه و مؤكد شب قدر نيز در ميان اهل سنت، به طور خاص در اين شب صورت مى‌ پذيرد. برخى روايات وارده در منابع اهل سنت در اين زمينه را مرور مى‌ نماييم:
در «صحيح مسلم» آمده است: «گفته شده شب بيست و سوم، شب قدر است و اين موضوع قول بسيارى صحابه و تابعين است» (ج8 ـ ص 58) و در روايتى از »ابن عمر» منقول است كه «فردى نزد پيامبر عرض كرد كه در خواب ديده است شب قدر، هفت روز مانده به پايان رمضان است و پيامبر فرمود خواب‌ هاى شما كه بر بيست و سوم توافق دارند صحيح‌ اند و هر كس خواست شب‌ زنده‌ دارى قدر را درك كند، اين شب را احياء نگهدارد» (مجمع البيان، ج10ـ ص) و نيز روايت منقول از «سعيد بن جبير» در «درالمنثور»(ج6ـ ص 373) كه مؤيد همين نظر است.
داستان معروف «عبدالله بن انيس جُهنى» و «شب جهنى» نيز كه به تكرار در روايات و منابع اهل سنت و شيعه نقل شده است، نيز، تاكيدى بر شب بيست و سوم ماه رمضان به عنوان شب قدر است. چكيده داستان عبدالله و «شب جهنى» چنين است: عبدالله بن انيس از تيره جهنيه كه رمه‌دارى باديه نشين بود، به دليل دورى از مدينه، امكان حضور دايم در مدينه را نداشت. روزى خدمت رسول خدا رسيد و احوال خويش عرضه داشت كه به دليل بعد مسافت امكان حضور دايم در شب‌هاى رمضان و احياء نگهداشتن را در مدينه ندارد و از پيامبر خواست تا شب قدر را براى او معين كند تا در آن شب در مدينه حضور يابد و به عبادت بپردازد. پيامبر در پاسخ وى فرمود: «شب بيست و سوم ماه رمضان»(درالمنثور، ج6ـ ص 373) و از آن پس، شب بيست و سوم به عنوان شب قدر و «شب جهنى» معروف شد.
در كنار اين روايات، دسته‌اى ديگر از روايات و تفاسير اهل سنت، حكايت از «ليلة القدر» بودن شب‌هاى بيست و يكم و بيست و هفتم دارند و قول دوم از روايات اين دسته، يعنى شب قدر بودن بيست و هفتم، تقريباً پذيرفته‌ تر از قول اول است؛ اگر چه با قول ليلة القدر بودن شب بيست و سوم نيز به لحاظ تعدد روايات و تفاسير سندى در برابرى است، اما به جهت اقبال خاص، امروزه شايع‌ تر از ديدگاه ديگر مورد اهتمام اهل سنت است وشبى است كه بزرگ شمرده مى‌ شود. البته شبهاى بيست و سوم و بيست و يكم نيز مانند آنچه در بين شيعيان متداول است، در بين اهل سنت محل اهتمام و توجه‌ اند.
اما روايات متعددى نيز در خصوص ليلة القدر بودن شب بيست و هفتم وجود دارد كه مى‌ توان با مراجعه به كتب روايى بعض تفاسير آنها را مشاهده كرد. اجمالاً تاكيد و يقينى منقول از «ابىّ بن كعب» در ضمن روايت منقول از وى در صحيح مسلم از «زرّ بن حبيش» كه مي‌ گويد «ابي قسم ياد كرده است شب قدر شب بيست و هفتم است، زيرا به روايت پيامبر در بامداد شب قدر خورشيد كم‌ رونق و كم‌ رمق و بدون پرتوهاى چندان طلوع مى‌ كند» (ج8 ـ ص65) را اگر ضميمه كنيم به روايات ديگر مثل روايتى منقول از پيامبر (ص) توسط «عايشه» كه: «شب قدر را در شب بيست و هفتم بجوييد» و روايت‌ هاى مشابه ديگر، تقريباً احتمالى كه براى روايات شب بيست و سوم به دست مى‌ آمد، براى اين شب نيز قابل تصور است و البته تاكيد بر اين شب از سوى اهل سنت بدون دليل ديگرى و شايد در پى‌ آمد عرف رايج بين عالمان و عاميان، ترجيح بلامرجحي است كه يافتن دليل براى آن حوصله بررسى متون فراوانى را آن‌ هم بدون اعتماد به رسيدن به نتيجه قطعى مى‌ طلبد.
به‌ هرحال بين شب بيست و سوم (كه روايات معروف اهل سنت و شيعه به صورت مشترك بدان اشاره دارند) و شب بيست و هفتم، تأكيد و ترديدى خاص وجود ندارد، الا تفاوت نظرى كه بدان اشاره شد.
در مجموع، به نظر مى‌ رسد حاصل جمع روايات و وجه غالب آن‌ ها و ديگر تفاسير اهل سنت، نخست بر مسئله جايگاه زمانى شب قدر در ماه مبارك رمضان و سپس در قرار داشتن اين شب در دهه سوم اتفاق دارند و وجوه ديگر با وجود تعدد و كثرت سندى و اقبال به آن‌ ها، به لحاظ ضعف در برابر اين دسته روايات و تفاسير منقول، معتبر نباشند.

بحث دوم: عموميت شب قدر
از جمله مباحث ديگرى كه در خصوص شب قدر مطرح است، اختصاص و عموميت زمانى شب قدر به دوره‌اى خاص، يا جريان داشتن اين باب واسعه الهى در همه دوره‌ هاست. از موضوعاتى كه تقريباً اتفاق نظر در مورد آن به حد اجماع و تواتر رسيده است، عموميت داشتن شب قدر در همه دوره‌ ها و زمان‌ هاست؛ اما پاره‌اى احاديث و روايات منقول در اسناد روايى اهل سنت، كه گاه به آن‌ ها استدلال مى‌ شود و بى طرفدار نيز نيستند، بر اين اعتقاد استوارند كه شب قدر مخصوص به دوره خاص حيات پيامبر بوده است و ديگر شب قدرى وجود ندارد. به بيان ديگر، اين شب، اختصاص به دوره‌اى خاص از زمان (دوران حيات پيامبر) داشته و قابل تكرار نيست.
دسته‌ اى ديگر از روايات كه در بين روايات شيعه نيز مشابه آن يافت مى‌ شود، برعكس، نه تنها دايره عموميت شب قدر را از دوران پيامبر تا روزگار ما وسعت مى‌دهد، بلكه آن را به قبل از آن دوره نيز سرايت مى‌ دهد و اين اعتقاد را كه شب قدر از ابتداى خلقت آدم وجود داشته و بابى وسيع از ابواب رحمت الهى بوده مسلم مى‌ پندارد و بر آن ابرام مى‌ ورزد.
اكنون روايات مؤيد هر سه نظر را مرور مى‌ كنيم.
گفتيم آن‌ چه مسلم است، وجود «شب قدر» به عنوان شبى متفاوت از ساير ليالى سال است؛ شبى كه اهميت آن براى همه مشخص و تأييد شده است. دسته‌اى از روايات، از جمله روايت منقول در «صحيح بخارى» و «فتح البارى» بر اين موضوع حكايت دارد كه »شب قدر از ميان رفته» و «شب مخصوصي بوده كه در زمان پيامبر وجود داشته است»(تفسير القاسمي‌،ج17ـ ص 217). روايت ديگرى نيز در «صحيح بخارى» از قول «عبادة بن صامت» نقل شده با اين مضمون كه «پيامبر تصميم داشتند ما را از شب قدر به طور دقيق آگاه كنند، اما در راه دو نفر را در حال نزاع ديدند و وقتى به جمع ما وارد شدند، فرمودند به دليل همين (نزاع‌ها) شب قدر از ميان شما برداشته شد»(كتاب فضل ليلة‌ القدر ـ باب 32). البته عده‌ اى اعتقاد دارند كه اين برداشتن، قطعى نيست و تنها آگاهى از ظرف زمانى شب قدر را از بين برده است.
اما اين دسته از روايات با پاره‌ اى از روايات و شروح ديگر در مورد اختصاصى بودن شب قدر در تضاد است. روايات دسته دوم نيز در جمع روايات اهل سنت ديده مى‌ شود و حتى بر دسته اول به لحاظ تعداد و اهميت رجحان دارد. از جمله اين روايات،‌نقل «اباهريرة» است از قول «عبدالله بن مكانس» كه به «اباهريره» گفته بود:« گمان مى‌ كنند شب قدر از بين رفته» و وى در پاسخ گفته بود: «دروغ است و در همه ماه‌ هاى رمضانى كه در پيش روست، شب قدر قرار دارد»(درالمنثور،ج6ـ ص372).
از «عبدالله بن عمر» نيز روايت است كه: «درباره شب قدر از پيامبر(ص) سؤال شد كه آيا هميشگى است يا اختصاص به زمان خاصى دارد؟(و) حضرت فرمود همه ماههاى رمضان داراى شب قدر است»(همان).
از جمله روايات شيعه نيز در اين خصوص روايات «هشام بن حكم» از امام صادق(ع) است كه آن حضرت فرمودند: «شب قدر در تمام سال‌ ها موجود است» (وسايل الشيعه، ج10ـ ص 359).
پس در مجموع در مى‌ يابيم كه آنچه به طور اجماع مورد پذيرش است، اين است كه شب قدر اختصاص به دوره‌ اى خاص از تاريخ يعنى زمان پيامبر نداشته و تاكنون ادامه دارد و تا ابد نيز چنين خواهد بود.
پاره‌ اى ديگر از روايات، بر ممتاز بودن امت محمد(ص) به اين امتياز و فقدان آن براى ساير امت‌ هاى قبل از اسلام اشاره دارند و بر اين عقيده استوارند كه شب قدر امتيازي اختصاصي براى مسلمين است و در امت‌ هاي گذشته سابقه نداشته است. به خصوص، در ميان روايات اهل سنت، اين نظر طرفداران بسيار دارد كه شب قدر وجهى اختصاصى براى امت اسلامى است در تعليل اين استناد نيز گفته‌ مي‌ شود چون پيامبر اعمال امت‌ هاى پيشين را نگريست، دريافت اعمال صالح آنان به دليل عمر طولانى‌ شان بسيار بيشتر از امت خودش است و بهمين دليل از خداوند خواست شب قدر را به مسلمانان اختصاص دهد تا اين كاستى جبران شود و آنها با داشتن اعمال نيك بيش از پيشينيان، ممتاز شوند(درالمنثور،ج6ـ ص371) و نيز روايات ديگرى از اين دست، كه اشاره به ممتاز بودن امت پيامبر به واسطه جعل شب قدر براى آنان دارند (همان).
در كنار اين دسته روايات پرطرفدار، پاره‌ اى روايات ديگر، اين موضوع را تأييد نمي‌ كنند و اين اختصاص و امتياز را به قبل نيز سرايت مى‌ دهند. اگر چه تعداد اين دسته روايات بين اهل سنت كمتر است، اما در منابع شيعه روايات زيادى يافت مى‌ شود كه ضمن آن‌ ها، شب قدر براى قبل از امت پيامبر نيز دانسته شده است.
از اين دسته روايات، از جمله مى‌ توان به روايت «درالمنثور» منقول از ابوذر اشاره كنيم كه از پيامبر پرسيد: «آيا شب قدرى كه در امت‌ هاى پيشين بوده و براى امت تو هم هست تا ابد ادامه خواهد داشت» و پيامبر نيز فرمودند: «آرى» (و مخالفتى با بيان ابوذر نكردند).( همان، ص373). از روايات شيعه نيز روايت منقول از حضرت امام جواد را مي‌ توان ذكر كرد كه در ضمن حديثى مفصل فرمودند: »به خدا سوگند... امرى كه بر تمام انبياء تا حضرت محمد در شب قدر نازل مى‌شد، وصيت كردن بود و قرار دادن شخص به عنوان وصى» (اصول كافي، ج1ـ ص250).
در جمع روايات سه گانه فوق، بايد گفت شب قدر با توجه به روايات و مستندات، از ديد شيعه اختصاص به قبل از پيامبر و بعد از آن تا امروز دارد و شايد فضيلت‌ هاى آن در امت پيامبر ازدياد پيدا كرده و از ديد اهل سنت، شبى است اختصاصي براى امت پيامبر كه تا امروز نيز ادامه دارد و قبل از پيامبر نبوده و در واقع امتياز مسلمانان بر ساير امت‌ هاست؛ اگر چه رواياتى اندك شمار نيز در منابع اهل سنت وجود دارد كه شب قدر را فقط مربوط به زمان پيامبر مى‌ داند.

بحث سوم: مسئله نزول قرآن در شب قدر
به استناد سه آيه از قرآن كريم، شارحان و مفسران شيعه و سنى معتقدند قرآن كريم در شب قدر نازل شده است: نخست، آيه اول سوره «قدر» (انا انزلناه فى ليلة القدر)، و دوم، آيه سوم سوره «دخان» (انا انزلناه فى ليلة مباركة) و سوم، آيه 185 سوره «بقره» (شهر رمضان الذى انزل فيه القرآن). اگر تواتر عالمان و مفسران در خصوص تأييد مرجع ضمير بودن قرآن در دو آيه اول هم نبود، بى ترديد آيه سوم اشاره به نزول قرآن در شب قدر در ماه رمضان داشت. اما جمع اين سه آيه، ترديدى باقى نمى‌گذارد كه نزول قرآن در شب قدر بوده است و يكباره صورت گرفته است.
اما اختلاف نظر ناشى از موضوع، از آنجاست كه عالمان و مفسراني از اهل سنت، معتقدند ظرف مكانى نزول قرآن، «بيت المعمور» بوده در آسمان‌ ها و قلب مبارك پيامبر نبوده و در ضمن شروع نزول قرآن نيز در اين شب بوده است. مفسران زيادى چون «رشيدرضا» در «المنار»، «سيد قطب» در «فى ظلال القرآن»، «جواهري طنطاوى» در«جواهر القرآن» و «المراغى» در تفسير خود، اعتقاد به آغاز نزول قرآن در شب قدر دارند (تفسيرالمراغي، ج25، ص119).
نظر اول تاييد شده توسط اين دسته شارحان در مورد آغاز نزول در شب قدر، سخن درستى نيست؛ چون در مورد مسئله آغاز نزول در صبحگاه بيست و هفتم رجب و غار حرا اتفاق نظر كلى وجود دارد و غير از آن مورد پذيرش نمى‌ تواند باشد؛ الا اينكه آغاز بعثت را غار حرا بدانيم و بيست و هفتم رجب و آغاز نزول قرآن را شب قدر در ماه رمضان، كه فرض درستى نيست.
در خصوص نزول قرآن بر قلب پيامبر يا نزول بر «بيت المعمور» كه دومى قول مورد اتفاق اهل سنت است، نيز بايد گفت كه رواياتى از منابع اهل سنت كه در اين خصوص تأييد و تأكيد دارند، نمى‌ توانند نافى روايات انزال قرآن بر سينه مبارك پيامبر باشند؛ چرا كه جايگاه، مرتبه و مكانت حضرت پيامبر از همه آسمان‌ ها و عوالم فراتر است و بيت المعمور در رتبه بالاترى از مكانت ايشان قرار ندارد كه امتيازى دانسته شود.
علاوه بر اين، نزول دفعى و نزول تدريجى دو مقوله جداست. در نزول دفعى، نياز به نزول آيه آيه و قرائت و مرور آن نيست و روح و كليت قرآن نازل مى‌شود در نزول تدريجى به مناسبت‌ ها و اسباب نزول مختلف آيات تناسب آن نازل، قرائت، حفظ و به ياد سپرده مى‌شود و شيوع مى‌ يابد. اضافه مى‌ كنيم كه آنچه ذات معصوم و حضرت كردگار در مى‌يابد نيز چيزى جز آن است كه ما در مى‌ يابيم و بنابراين آنچه در ارتباط با بندگان مطرح است، نزول تدريجى است كه در آن شبهه‌ اى نيست و در واقع نحوه، مكان و زمان نزول دفعى قرآن، تغييري در نزول تدريجى ايجاد نمى‌ كند.
اما روايات مربوطه. روايت «ابن عباس» كه در جمع اين موضوع مستند اهل سنت قرار گرفته، چنين است: «پس از نزول قرآن در شب قدر، فرشته وحى نزول تدريجى قرآن را از غار حرا آغاز كرد و به مرور زمان و در پاسخ به نيازمندى‌ ها و سئوالات بندگان بر محمد فرود آورد». اين روايت با روايت ديگرى از «مقاتل» تكميل مى‌ شود كه مى‌ گويد: خداوند متعال قرآن را در شب قدر از لوح محفوظ بر فرشتگان امين وحى نازل فرمود و همه ساله خداى سبحان به اندازه يك سال تا سال آينده وحى را نازل مى‌ فرمايد و جبرئيل آن را اندك اندك بر پيامبر فرود مى‌ آورد« (مجمع البيان، ج10ـ ص 518).
روايات متعدد ديگر نيز در اين خصوص ذكر شده است كه جمع آن‌ ها، در نهايت ما را به اين نتيجه مي‌ رساند كه در مورد نزول كلي قرآن در شب قدر اختلاف نظر وجود ندارد و ظرف زماني آن در همين شب مبارك است؛ اگر چه در مورد جايگاه نزول نيز، حتي اگر به قول اهل سنت معتقد باشيم و نزول بر بيت المعمور را بپذيريم، باز با روايات و معتقدات شيعه در اين خصوص و در تاييد نزول بر سينه مبارك پيامبر در تنافي نخواهد بود.

منبع:
1ـ سيوطي، جلال الدين: الدر المنثور، كتابخانه بزرگ آيت‌الله مرعشي نجفي، قم.
2ـ رازي، امام فخر: تفسير الكبير، دفتر تبليغات اسلامي، قم.
3ـ القاسمي، محمد جمال‌الدين: تفسير القاسمي، بيروت.
4ـ المراغي، مصطفي: تفسير المراغي، داراحياءالتراث العربي،‌بيروت.
5ـ ابن المفتاح، عبدالله: شرح الازهار، الحجاز، قاهره.
6ـ طبرسي، امين الاسلام: مجمع البيان، اسلاميه، تهران.( محمدرضا تقي‌دخت mouood.org)

مطالب مرتبط

برگزاری مراسم سوگواری دهه دوم ماه محرم در بارگاه ملکوتی حضرت عبدالعظیم(ع)

اخبار آستان

۱۴۰۴/۰۴/۱۷0 دیدگاه308 مشاهده

جلوه‌های هنر عاشورایی در گنجینه دائمی موزه آستان مقدس حضرت عبدالعظیم (ع)

اخبار آستان

۱۴۰۴/۰۴/۱۷0 دیدگاه174 مشاهده

در روز عاشورای حسینی کربلای ایران غرق ماتم شد

اخبار آستان

۱۴۰۴/۰۴/۱۵0 دیدگاه340 مشاهده

برگزاری مراسم گرامیداشت شهدای اقتدار ایران در آستان مقدس حضرت عبدالعظیم(ع)

اخبار آستان

۱۴۰۴/۰۴/۱۱0 دیدگاه563 مشاهده

پیکر سپهبد شهید حسین سلامی در حرم سیدالکریم به خاک سپرده شد

اخبار آستان

۱۴۰۴/۰۴/۰۸0 دیدگاه701 مشاهده

  • پربازدیدترین
  • محبوب‌ترین
عطرافشانی و غبارروبی قبور شهدای مدفون در آستان مقدس / عکس...آیین مذهبی و سنتی مسلمیه در فهرست آثار ملی ثبت شدتوزیع کیک بمناسبت ولادت حضرت فاطمه زهرا (س) / عکس: اسدیآیت الله محمدی ریشهری در پیاده روی اربعین حسینی(ع) / آغاز عزاداری دهه اول محرم در مسجد جامع حرم مطهر/ عکس:...ویژه برنامه مبعث حضرت رسول اکرم(ص) / عکس: مهدی شامحمدیدعای توسل / عکس: جلال اسدیزیارتنامه حضرت عبدالعظیم (ع) با نوای حاج مهدی سماواتیاستقبال از مسافرین پروازهای خارجی فرودگاه امام خمینی(ره)...آئین اختتامیه کلاسهای حفظ و قرائت مرکز آموزش قرآن کریم /...
برگزاری مراسم های مذهبی در ماه مبارک رمضان در آستان مقدس...آیت‌الله محمدی ری‌شهری: دور نمایی از جامعه آرمانی اسلامیتفسیر قرآن-جلسه301ديدار و ملاقات خادمين آستان مقدس با بيماران بيمارستان...خارج فقه - جلسه 505تفسیر قرآن-جلسه302ویژه برنامه لیلة الرّغائب در آستان مقدّس حضرت عبدالعظیم (ع)ویژه برنامه شب ولادت باسعادت حضرت عبدالعظیم حسنی(ع)...آیت الله ری شهری : معانی تقوای کامل ، هدایت قرآنی و هدایت...گالری عکس
  • صفحه اصلی
  • تماس با ما
  • ارتباط با ما
  • ماهنامه خادم
  • نقشه
  • نذورات، هدایا و امور خیرین
    • پرداخت نذورات و هدایای مردمی
    • ارتباط با ما
  • فرهنگی
    • برنامه های عمومی هفتگی آستان
    • ویژه نامه ها
    • قرآن آنلاین
    • نشریه الکترونیکی محدث
  • موقوفات
    • موقوفات آستان مقدّس
    • طرح های جاری و در حال اقدام
    • ارتباط با ما
  • مراکز وابسته
    • مرکز نجوم و آسمان نما
    • مرکز آموزش قرآن کریم آستان مقدّس
    • صندوق قرض الحسنه
    • حوزه علمیه آستان مقدّس
    • پردیس دانشگاه قرآن و حدیث
    • مجتمع آموزشی حکمت
    • دارالشّفاء کوثر
  • نرم افزارهای آستان مقدس
    • زیارت آنلاین و پخش زنده مراسمات
    • تقویم اسلامی
    • اطلاع رسانی برنامه‌های آستان مقدس
    • گنجینه (قرآن، ادعیه و ...)

logo-samandehi

شرکت کشتیرانی ترنگ دریا

© تمامی حقوق مادی و معنوی این پایگاه متعلق به آستان مقدس حضرت عبدالعظیم (علیه السلام) می‌باشد. استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است.

معاونت فرهنگی و روابط عمومی