علم و دانش زینب کبری علیهاالسلام

rate

علم و دانش زینب کبری علیهاالسلام

۱۳۹۶/۰۱/۲۳0 دیدگاه8983 مشاهده

بیان سخنان و خطبه‌های عالمانه و همراه با استدالال به آیات قرآن کریم، در کربلا، بازار کوفه، و مجلس عبیدالله زیاد، و دربار «یزید» از سوی زینب علیهاالسلام هر یک شاهد گویایی بر توانایی علمی و دانش آن بزرگوار است.
اضافه بر این، زینب مقام بیان روایت و حدیث را، که از ویژگی‌ های افراد آگاه و بلند مرتبه است، دارا بوده، و گواه دیگر مقام علمی اوست. می‌ نویسند آن بانوی بزرگوار، راوی حدیث از مادر خود فاطمه زهرا سلام الله علیها بوده و از «اسما بنت عمیس» حدیث روایت کرده است، چنانکه محمد بن عمرو، عطاء بن سایب، فاطمه بنت حسین علیهماالسلام، جابر بن عبدالله انصاری و عباد عامری هم، از زینب نقل حدیث کرده‌ اند. (1 )
مجلس درس و تفسیر قرآن، گواه دیگری بر مقام علمی زینب علیهاالسلام است، در این باره تاریخ گواهی می‌ دهد که: یک سال از مدت اقامت علی‌ علیه السلام و خاندانش در کوفه می‌ گذشت که گروهی از بانوان خردمند و بزرگوار کوفه، شوهران خود را به حضور علی‌ علیه السلام فرستادند و پیغام دادند: ما شنیده‌ ایم، زینب نیز مانند مادر بزرگوار خود حضرت فاطمه علیهاالسلام، دارای قدرت علم و دانش فراوانی است، اگر اجازه دهید و موافقت کنید، برای بهره‌ برداری از خرمن علم و دانش او، به حضور وی مشرف شویم، که امام و زینب علیهاالسلام با این درخواست موافقت کردند، و زن‌ های کوفه در محفل درس و تفسیر قرآن زینب علیهاالسلام شرکت می‌ جستند.(2)
حضرت زین‌ العابدین علیه السلام، امام زمان زینب علیهاالسلام به هنگامی که آن بانوی بزرگ، خطبه پرمحتوا و آتشینی را در «بازار کوفه» ایراد می‌ نماید، در مورد تایید مقام علمی زینب علیهاالسلام می‌ فرماید:
«انت بحمدالله، عالمة غیر معلّمة، و فهمّة غیر مفهّمّة؛ الحمدالله، تو دانشمند بدون معلم، و خردمند بدون استاد و آموزگار می‌ باشی
آری، زینب علیهاالسلام مانند افراد عادی، کلاس و مکتب اصطلاحی را ندیده، و از استاد و آموزگاری که افراد معمولی جامعه را به تعلیم و تربیت وا می‌ دارند استفاده نکرده است، بلکه چند سال اوائل کودکی خود را در کنار «معلم بزرگ بشریت» حضرت محمد صلی الله علیه و آله و مادر دانشمند و بزرگوار خود می‌زیسته است و ده‌ها سال با پدر و برادران والامقام خود زندگی کرده و با قرآن و معارف دین، انس و الفت داشته است و در عین حال جنگ ها، درگیری‌ها و حوادث تلخ و شیرین زمان پدر و برادران خود را از نزدیک می‌نگریسته است، و به هر حال، تمام عمر خویش را در معاشرت و همراهی با بزرگترین دانشمندان جهان بشریت سپری نموده است، و فهم دانایی، علم و توانایی، و شیوه خطابه و سخنرانی را از آنان آموخته است.
البته این علم و دانایی عرفی زینب علیهاالسلام است، اما آنطور که در سیره آن بزرگوار مطالعه می‌کنیم، وی با اسرار و پیشگویی از آینده هم ارتباط داشته است، و چنانکه خواهیم دید، می‌توانسته است برخی از حوادث آینده را هم پیش‌بینی کند
اما باید توجه داشت، این رشته از علوم یک نوع الهام و آگاهی فوق‌العاده است که، اولاً، اولیاء الهی و مومنین وارسته ظرفیت آگاهی و دانایی آن را دارند، و ثانیاً، چنین علمی در «کتاب و دفتر» و نزد هر گونه استاد و معلمی یافت نمی‌شود، بلکه این علم و دانایی فوق‌العاده، از عنایات و افاضات خاص خداوند است و نصیب بندگان خاص پروردگار می‌گردد!
«فاضل دربندی» می‌نویسد: زینب علیهاالسلام آگاهی به وقایع و حوادث آینده را، از پدر بزرگوار خود فرا گرفته بود، همانطور که برخی از اصحاب پیغمبر صلی الله علیه و آله مانند: سلمان و ابوذر، و بعضی از یاران امام علی علیه السلام مثل: رشید هجری و میثم تمّار، به این‌گونه اسرار آگاه بودند!(3)
راز دست یافتن به مقام والای علمی و اسرار و دانایی‌های حضرت زینب علیهاالسلام علاوه بر آموزش از پدر، امداد الهی است، و در جنبه مقام علمی زینب علیهاالسلام هم اضافه بر توانایی برای ایراد خطابه‌ها، نکته ظریف و اساسی، آگاهی او به تصمیم‌گیری‌ها و موضع‌گیری‌های بجا، در مناسبت‌های لازم است، که خوب می‌‌داند کجا باید نرم سخن گفت، و در کجا باید بر آشفت و حماسه آفرید، در کجا باید گریه کرد و اشک ریخت؟ و چه وقتی باید عقل و منطق را به کار گرفت و دیگران را به اشک و گریه واداشت...!
درباره راز رسیدن به این‌گونه مقام علمی، پیامبر اسلام فرموده است:
«یا اباذر! ما زهّد عبد فی الدّنیا الّا اَنبَتَ الله الحکمّة فی قلبه، وانطقّ بها لسانه»(4) ؛ ای ابوذر! هر بنده‌ای در دنیا شیوه زهد پیشگی و پارسایی را پیش گیرد، خداوند جوانه درخت علم و حکمت را در قلب او می‌رویاند، و میوه آن را به صورت نطق و سخن، در زبان او به جریان می‌ آورد.
چه شخص زهد پیشه‌تر و پارساتر را نیرومندتر از زینب علیهاالسلام می‌توان سراغ داشت که، ده‌ها سال از عمر خود را، به ‌صورت هجرت‌ها و مبارزه‌ها و آوارگی‌ها در کنار پدر، مادر و برادران، با محرومیت از مزایای دنیا و زندگی سپری نموده، و برای ادای رسالت الهی خویش، تلخی و سختی همه نوع رنجی را بر خود هموار نموده است؟
راز دست یافتن به مقام والای علمی و اسرار و دانایی‌های حضرت زینب علیهاالسلام علاوه بر آموزش از پدر، امداد الهی است، و در جنبه مقام علمی زینب علیهاالسلام هم اضافه بر توانایی برای ایراد خطابه‌ها، نکته ظریف و اساسی، آگاهی او به تصمیم‌گیری‌ها و موضع‌گیری‌های بجا، در مناسبت‌های لازم است، که خوب می‌‌داند کجا باید نرم سخن گفت، و در کجا باید بر آشفت و حماسه آفرید، در کجا باید گریه کرد و اشک ریخت؟ و چه وقتی باید عقل و منطق را به کار گرفت و دیگران را به اشک و گریه واداشت...!
در این جا از باب این که " فضل آن است که دشمن آن را گواهی کند"؛ سخن دشمن اهل‌بیت علیهم‌السلام؛ یزید را، آنگاه که در «مسجد جامع شام» از او می‌خواستند موافقت کند، امام زین‌العابدین علیه‌السلام در حالی که اسیر و بیمار بود، خطابه بخواند، و او زیربار نمی‌رفت. یزید، در پاسخ به اصرار جمعیت حاضر در «مسجد جامع» برای خطبه خواندن امام‌ سجاد علیه السلام، درباره وی و خاندان پیامبر گفته است:
"انّ هولاء ورثوا العم و الفّصاحة، و ذقُّوا العلم ذقّاً "(5)؛ افراد این خاندان، علم و دانش، و فصاحت و سلیس زبانی را از اجداد خود به ارث برده، و اصولاً علم و دانش را همراه با شیر از سینه مادران خود مکیده‌اند!

پی‌نوشت‌ ها:
1- اعلام النساء فی عالمی العرب و الاسلام، ج 2، ص 92/ اعلام النساء المومنات، ص 380.2
2- ریاحین الشریعه، ج 3، ص 75.3- ریاحین الشریعه، ج 3، ص 56.4- بحارالانوار، ج 74، ص 80.
5- مقتل الحسین، ص 453/ نفس‌المهموم، ص 261.
منبع:
کتاب زینب(س) قهرمان، دختر علی(ع)، احمد صادقی اردستانی، با دخل و تصرف