1) آمادگي و مهيا بودن :
معتکف بايد قبل از ورود به اعتکاف خود را آماده کند ، اعتکاف به معناي فرار از مردم و استراحت در گوشه مسجد نيست ، اعتکاف يک ضرورت است که هر مسلماني در هرسال يک نوبت نسبت به اعمال خويش بايد محيطي را فراهم نمايد که در آن به فکر و محاسبه بپردازد . بعيد است کساني که به اين قصد راهي مسجد مي شوند غافل باشند . اگر بخواهيد به يک مسافرت زميني برويد ، روزها بلکه ماهها قبل نسبت به همه امورآن فکر مي کنيد . در مورد وسيله اياب و ذهاب ، توشه راه ، محل اقامت ، سردي و گرمي هوا و ... در صورتي که اين سفر مشکل و سرنوشت ساز است .
2) انجام عبادات مستحبي :
دعوت و دعاي بندگان عبارت است از اينکه بنده خدا با خواندن پروردگارش عنايت پروردگار را به سوي خود جلب نمايند و خواندن خدا به اين است که خود را در مقام عبوديت ومملوکيت قرار دهد . به همين جهت عبادت در حقيقت دعا است ، چون بنده در حال عبادت خود را در مقام مملوکيت و اتصال به مولاي خويش قرار مي دهد و اعلام تبعيت واقرار به ذلت مي کند تا نظرلطف خدا را با مقام مولويت و ربوبيتش به خود معطوف سازد ، دعا هم عينا به همين معناست
3) حضور قلب دراعتکاف :
براي انجام عبادت فقط حضور جسم کافي نيست بلکه بايد عبادت اين چنيني وبا اين وسعت را توأم با حضور قلب انجام داد وآن را سبک نگرفت . حضرت امام (ره) مي فرمايند : همانطور که براي کسب مال و منال و براي مباحثه و مطالعه وقت موظف قرار مي دهد براي اين عبادات نيز قرار دهد که درآن وقت فارغ از امور ديگر باشد تا حضور قلب که مغز و لب عبادت است براي وي ميسور باشد .
4) رعايت اصل پاکيزگي دراعتکاف :
قرآن کريم در آيه 125 سوره بقره خطاب به ابراهيم و اسماعيل مي فرمايد : ( که حرم خدا را از بت سازي و از پليدي پاکيزه سازيد) پاکيزگي هم از نظر جسماني و هم از نظر روحي و رواني بايد در اعتکاف رعايت شود ، پاکيزگي تنها پاکيزگي جسمي و لباس نيست اگر چه لباس هم بايد از نجاست و کثيفي دور باشد .
5) رعايت اصول بهداشتي و نظافت :
يک معتکف و مؤمن بايد در طول اعتکاف علاوه بر اينکه به عبادت خدا مي پردازد از محيط و محل اعتکاف نيز مراقبت کند تا نظافت رعايت شود ، زيرا رعايت نظافت هم جزيي از ايمان است ( النظافه من الايمان ) بايد لوازم بهداشتي از قبيل : حوله شخصي ، پتو ، مسواک ، ظرف غذا و ... را نيز به همراه داشته باشد .
6) پرهيز از زياده روي در خواب :
هدف اعتکاف عبادت و راز و نياز است . اين مهم با زياده روي در خواب منافات دارد . يک معتکف بايد تمام تلاش خود را معطوف به اين کند که حداکثر بهره برداري را از اين فرصت معنوي بنمايد .
7) صرف افطارو سحري به صورت دسته جمعي :
سعي شود زمان صرف افطار بعداز نماز مغرب و عشاء به گونه اي برنامه ريزي شود که به صورت دسته جمعي صورت گيرد تا خدا صفا و صميميت خاص به جمع معتکفين بخشد ، همچنين سحري نيز به صورت دسته جمعي صرف گردد ، زيرا اين عمل همدلي ، اخوت و برادري را افزايش مي دهد . همچنين معتکف خوب است در ايام اعتکاف يک راديوي کوچک يا روزنامه هاي يوميه داشته باشد تا از اخبار و مسائل روز کشور بي خبر نماند . البته اين مورد بايد به صورت محدود صورت گيرد ، زيرا اصل اعتکاف عبادت است ، اگر چه مطالعه و اطلاع از اخبار روز به نوعي لازم است ولي نبايد اصل را تحت الشعاع قرار دهد .
8) تنظيم برنامه روزانه :
يک معتکف بايد به محض ورود به مسجد جامع جهت اعتکاف براي فعاليت ها و انجام عبادات روزانه خود برنامه اي را مدون و تنظيم کند . همانطور که مي دانيد يکي از اصول موفقيت انسان داشتن برنامه است و هر فعاليتي که بدون برنامه ريزي صورت گيرد نمي توان از آن نهايت استفاده را نمود و تهيه يک جدول روزانه که در برگيرنده کليه برنامه هاي يک اعتکاف کامل مي تواند برغناي آن بيافزايد.
9) خلوت گزيني :
جهت بهره گيري بيشتر از فيوضات اين ايام شريف ، بايسته است که شخص معتکف حتي المقدور چند دقيقه از برنامه هاي روزانه خود را به خلوت و تنهايي اختصاص بدهد . خلوت کردن به معناي عزلت گزيني نيست ، بلکه غور در خويش است .
10) دوري از غيبت:
هدف از اعتکاف خالص شدن و به سوي خدا گام برداشتن است ، غيبت از جمله گناهاني است که اعمال صالحه را از بين مي برد ، اگر خداي نکرده غيبتي ازما صورت گيرد باعث مي شود تا ما اجر اين مشقت وسختي را که با انجام اعتکاف براي خودسازي متحمل مي شويم به راحتي از دست بدهيم و خسر الدنيا و الاخره شويم . همچنين در اين ايام از بحث هاي دنيوي پرهيز نمائيم .
11) توبه و انابه :
اعتکاف بهترين تمرين است براي بازگشت به خويشتن خويش و نزديک ترين راه است جهت حرکت در مسير الي الله و صراط مستقيم با توجه به انابه مي توان اعوجاجات و انحرافات به وجود آمده در مسير زندگي را راست کرد و دوباره در جاده اصلي خوشبختي و سعادت ادامه مسير داد . اگر ما نتوانيم از اين فرصت در ايام معنوي اعتکاف حسن استفاده را بکنيم مرتکب خسراني بزرگ شده ايم . چه خوب است که شخص معتکف بعداز نيت از گذشته خويش توبه کند ولو اينکه معصيت کمي داشته باشد و عهد نمايد که درزمان اعتکاف و بعد ازآن دنبال معصيت وحتي گناه صغيره نرودوعبدي صالح و پرهيزکار باشد .
12) اخلاص درعبادت :
شرايط و پذيرفتن عبادت بندگان از سوي خداي متعال اخلاص در عبادت است ، اگرعبادتي ازسراخلاص نبوده وآلوده به ريا و شرک باشد از سوي حق تعالي پذيرفته نيست و هيچ اجرو پاداشي هم براي آن در نظرگرفته نمي شود .حضرت امام (ره) دراين خصوص مي فرمايند : در هرصورت اخلاص درتحصيل و تجريد از مهمات سلوک است ، کساني که براي خدا کار مي کنند هيچ وقت باخت در آن نيست ، آنهايي که براي دنيا کار مي کنند باخت دارند که اگر نترسيدند خوب باختند و عمرشان را هم هدر دادند .
13) پرهيز از زياده روي در شوخي :
شوخي و خنده زياد اگر از حد بگذرد باعث ايجاد کدورت و رنجش دوستان مي شود . حتي المقدور سعي گردد جهت نهايت استفاده از فضاي معنوي اعتکاف از شوخي و مزاح بيهوده و سخنان غير ضروري امتناع گردد . سرانجام بسياري از شوخي ها تمسخرو غيبت است ، پس چه بهترکه از همان ابتدا از ورود آن به محافل دوستانه جلو گيري به عمل آيد ، با مشغول شدن به عبادت جايي براي شوخي بيهوده باقي نمي ماند .
14) شکر گذاري به درگاه خداوند :
شکر نعمت نعمتت افزون کند
کفر نعمت از کفت بيرون کند
انسان بايد در هر جا شکر گذار نعمت هاي الهي باشد و نسبت به آنچه که خداوند به او عطا کرده است شکر نمايد ، بايد از اينکه اين سعادت را يافته تا سه روز را به عبادت و بندگي خداوند بپردازد و در جمع معتکفين به سربرد خداي خويش را شاکر و سپاسگزار باشد .
15) سادگي در انتخاب نوع غذا :
در ايام اعتکاف با توجه به اينکه افراد ديگري هم از اقشار مختلف هستند که شايد از وضع مادي خوبي برخوردار نباشند و از غذاي ساده استفاده نمايند ، شايسته است همه معتکفين خود را مکلف کنند که در اين ايام به جهت اجتناب و دوري از زندگي مادي و همسنگ شدن با ديگران از غذاي ساده استفاده و از پرخوري و صرف وقت زياد براي تهيه غذا بپرهيزند .
16) ارزش يابي و جمع بندي :
يک شخص معتکف پس از پايان سه روز به جاي آوردن اعمال اعتکاف بايد به ارزشيابي و سنجش اعمال و افعال خويش در اين مدت بپردازد تا بفهمد چه ميزان اين ايام توانسته در روحيات و منش او تأثير گذار باشد .
17) نظارت و مراقبت :
حال که توفيق بزرگ نصيب شخص معتکف شده تا وي بتواند از اين طريق به اجرو پاداش و سعادتي دست يابد ، شايسته است که باهدف حفظ اين دستاورد و نيز حفظ معنويات کسب شده و جلو گيري از ضايع شدن آن به نظارت و دقت در اعمال و رفتار خويش و به مراقبت از آن بپردازد تا با انجام اين عبادت در برابر امواج مسموم و کوبنده نفسانيات و ماديات و تهاجمات گسترده فرهنگي مصون بماند .
برگرفته از جزوه بايسته هاي اعتکاف : چاپ ستاد اعتکاف استان يزد – (راسخون)
