به نام خدا که همه را دوست دارد و مؤمنان را برای همیشه
تفسیر سوره الاعلی
«الأعلی» مثل« أکبر» یعنی خدای بزرکتر
ما سوره هایی داریم که با تسبیح خداوند شروع می شود و امامان می گویند که قبل از خواب این سوره ها را بخوانیم.
ما وقتی می خوابیم، آیا بدن ما تعطیل می شود؟ نه؛ همچنان پیام هایی دریافت می کند و این پیام ها یا از طرف جنیان است و یا از طرف فرشتگان؛ مثل موبایل که برای ما پیام می آورد، به روح ما نیز پیام هایی می رسد. اگر می خواهیم خواب خوبی داشته باشیم و به ما پیام های خوبی برسد، بهتر است قبل از خواب قرآن بخوانیم.
کجای قرآن را بخوانیم؟ چهار قل و آیة الکرسی و یا سوره هایی که با تسبیح شروع می شود که کوتاه ترین آنها همین سوره است.
امام صادق علیه السلام، روزها و شب ها قرآن تلاوت می کردند و می فرمودند که جوانان اگر قرآن بخوانند، قرآن با گوشت و روح آنها آمیخته می شود.
تسبیح یعنی چه؟ یعنی خدا پاک است و خدا ضعف و ناتوانی و آلودگی ندارد.
و همه موجودات زمینی و آسمانی خدا را تسبیح می کنند.
اسم خدا به هر زبانی احترام دارد و اگر دیدیم بر روی زمین افتاده است، آن را برداریم و ببوسیم و بر روی بلندی قرار دهیم.
چطور به مسجد که خانه خداست و یا قرآن که کتاب خداست احترام می گذاریم، همانطور نیز باید به اسم خدا احترام گذاشت.
خدا کیست؟ پروردگار تو؛ صاحب تو و مالک تو
عرب ها به صاحب خانه (رَبُّ البیت) نیز می گویند.
ما انسانها صاحب داریم و صاحب ما خداوند است؛ نام او را احترام کنیم.
پیامبر (ص) و امامان آیات این سوره را که می خواندند، ذکر سجده را به جا می آوردند.
کسی می گوید: «20 شب در نماز ها به حضرت علی علیه السلام اقتدا کردم و هر شب در نماز بعد از حمد سوره الأعلی رامی خواند.»
از ایشان پرسیدند: «چرا در نمازهایتان سوره الأعلی را می خوانید؟» فرمودند: «این سوره معرکه است و اگرمن جای شما بودم، روزی 10 بار این سوره را تلاوت می کردم.»
در این سوره قسمت اول تسبیح و صفات خداوند و قسمت دوم یک تصویر از مؤمنان و کافران است.
آیه 1: منزه شمار نام پروردگار بلند مرتبه را.
آیه 2: او کسی است که آفریدگار آسمان و زمین و پرندگان و دریاها و انسان ها و ... و بعد از آنکه آنها را آفریده، مرتب کرده است.
مثال:
طفلی که خدا اراده کرده به دنیا بیاید، اول او را آفریده است و بعد برای آن طفل دست و پا و گوش و چشم و ... در شکم مادر قرار داده است. «فَسَوَّی» یعنی برنامه ریزی و قسمت بندی و ساماندهی کرده است.
پس کاری که خدا انجام داده: اول آفریده و دوم سامان دهی و سوم اندازه گیری کرده است.
مثلا اندازه دست بچه و یا اندازه پای او و بقیه اعضای بدن نوزاد چقدر باشد؟ همه را اندازه گیری کرده است.
آیه 3: همان خدایی که اندازه گیری کرده است و راهنمایی می کند.
برای درخت و دیگر موجودات نیز به همین طریق است که همه را هم آفریده و هم اندازه گیری کرده است.
داستان:
یک دکتر هندی به نزد امام صادق علیه السلام آمد و به ایشان فرمود: «من خدا را قبول ندارم.» میوه ای جلوی حضرت بود، به نام حلیله یا مثلا هلو.
امام علیه السلام فرمود: «من از طریق این میوه خدا را به تو ثابت می کنم.»
امام صادق علیه السلام فرمود: «این میوه را با این رنگ و اندازه و مزه و طعم ببین که با بقیه میوه ها فرق دارد. قبول داری؟» گفت: «قبول دارم.» امام فرمود: «هر جا اندازه ای باشد، یک اندازه گیری هم هست.» و گفت که قبول دارم.
امام علیه السلام فرمود: «چه کسی این هلو را به این اندازه و این طعم و مزه به وجود آورده است؟» او گفت: «توسط درخت هلو این کار انجام شده است.»
امام علیه السلام فرمود: «چه کسی درخت را به وجود آورده است؟» او گفت: «هلو»
امام علیه السلام پرسید که آن اول هلو بوده یا درخت هلو؟ او گفت: «نه»
امام علیه السلام از راه دیگری به او فرمود که به خواب عقیده داری؟ گفت: «خیر»
امام علیه السلام فرمود: «تا به حال شده در خواب جُنُب شوی؟» گفت: «بله»
سپس امام علیه السلام فرمود: «آن رطوبت برای چیست؟»
امام علیه السلام فرمود: «به روح اعتقاد داری؟» دکتر هندی گفت: «خیر؛ اعتقادی ندارم.»
امام صادق علیه السلام فرمود: «تا به حال شده که در خواب کسی به تو سیلی بزند و وقتی بیدار شدی، جای آن روی صورت تو درد بگیرد؟» گفت: «بله». امام علیه السلام فرمود: «انسان ترکیبی از روح و جسم بوده و هر دو را خدا آفریده است و مخلوقات، خالق دارند و آن هنر آفریننده می باشد که آن را خدا آفریده است.»
بچه که بدنیا می آید، وقتی گرسنه است، چگونه اعلام می کند؟ او گریه می کند. چه کسی به او یاد داده که گریه کند؟ خداوند به او یاد داده است و مادر بچه چگونه از گریه فرزند می فهمد که نوزاد گرسنه است؟ خداوند در مادر این فهم را قرار داده است.
هدایت همه در دست خداوند است.
بچه چند نوع گریه دارد؛ گاهی دلش درد کرده و گریه می کند. همه اینها را خدا به مادر یاد داده و در فطرت مادر قرار داده است.
حیواناتی هستند که در دریا زندگی می کنند و از دریا بیرون آمده و در شن های ساحل تخم گذاری کرده و دوباره به داخل آب می روند و نوزاد آن حیوان بعد از مدتی از تخم ها بیرون می آید و به سمت دریا می رود. این ها را همگی خداوند به موجودات مختلف و انسان ها آموزش داده است.
و یا حیواناتی هستند که در شب ها حرکت می کنند، چگونه می شود که راه را گم نکرده و به موانع نمی خورند. همه اینها توسط خداوند در نهاد آنها قرار داده شده است.
یکی از موجودات، ما انسانها هستیم که خداوند در اعضا و جوارح ما اندازه مناسب قرارداده و برای کارکردن، این اعضا ما را راهنمایی کرده است.
حضرت علی علیه السلام می فرماید: «اگر می خواهی خدا را بشناسی، به این موضوعات توجه کن که با یک تکه گوشت به نام زبان قدرت تکلم داده و با مقداری پیه به عنوان چشم، قدرت دیدن داده و با تعدادی استخوان کوچک به عنوان گوش قدرت شنوایی داده و همه این ها در قدرت خداوند متعال است.
آیه 4: خدا کسی است که گیاهان را از دل زمین بیرون می آورد.
آیه 5: اول بهار، برگ درختان سبز کم رنگ است. با گذشت مدت زمانی در اواسط تابستان به سبز تیره تبدیل شده و در پاییز به رنگ سیاه تبدیل می شود که به آن «اَحوَی» گویند.
«غُثاءً» یعنی برگ خشک «اَحوَی» یعنی برگ سبز تیره
همین برگ درختانی که در فصل بهار خداوند ذراتش را از دل زمین بیرون آورد، نشان داد و در فصل پاییز خشک و خورد می شود و باران هم روی آن می ریزد و روی هم انباشته شده و تبدیل به کود می شود و دوباره برای زمین مفید است و تبدیل به نوعی منبع انرژی و تبدیل به ذغال سنگ می شود.
امروزه دانشمندان می گویند که به اندازه 4 هزار سال، برای 8 میلیارد انسان روی کره زمین ذغال سنگ وجود دارد.
و در ایران نیز استان گلستان (شهر گرگان) به دلیل وجود گیاهان و درختان، معادن ذغال سنگ بسیاری وجود دارد.
در بین موجودات، بهترین آنها ما انسانها هستیم که خداوند برای هدایت ما پیامبران را فرستاد.
پیامبر ما وقتی به پیامبری رسید، بسیار احساساتی بود که آیات و سوره های پشت سرهم بیاید؛ خداوند فرمود عجله نکن؛ به وقتش آیات را می فرستیم. ما که خدا هستیم به زودی آیاتی را برای تو قرائت می کنیم و یک کاری کرد که پیامبر (ص) با یکبار گوش دادن آیات قرآن، آن ها را حفظ می کرد.
آیه 6: ای پیامبر (ص)؛ ما برایت قرآن تلاوت می کنیم و کاری می کنیم که تو فراموش نکنی.
آیه 7: مگر آنچه که خدا بخواهد؛ او کسی است که همه چیز را می داند و حتی به شما می گوید نماز بخوانید، روزه بگیرید و ... او همه چیز را می داند.
این قرآن از سرچشمه دانایی آمده است.
آیه 8: کار پیامبران کار سختی بوده است؛ بعضی لج بازی و بی احترامی می کردند و خداوند به پیامبرش قول داد که کارت را آسان می کنم.
«نُیَسِّرُکَ» یعنی کارت را آسان می کنیم.
موسی بن عمران علیه السلام وقتی به پیامبری رسید، از خداوند چند چیز خواست: «خدایا زمینه را مهیا کن تا مردم به حرف من گوش بدهند.» و ما کارها را آسان می کنیم.
آیه 9: اگر می بینی که تذکرات نفعی دارد، تذکر بده.
خداوند انسان را آزاد آفرید؛ می تواند لجبازی کند و می تواند قبول کند.
عموی پیامبر (ص) برسر و روی ایشان خاکستر می ریخت.
وظیفه پیامبر (ص) تبلیغ و ترساندن، یادآوری و نصیحت است؛ بعضی قبول می کنند و بعضی قبول نمی کنند.
خدا انسانها را دو دسته کرده است:
آیه 10: هر کسی از خدا بترسد، پیامبر (ص) را قبول می کند. خدا ترس ها و حق طلب ها تحت تاثیر سخن پیامبر (ص) هستند.
آیه 11: آنهایی که خیلی بد بخت و سرکش هستند، به تذکرات گوش نمی دهند.
آیه 12: این جور آدم ها که لجبازی می کنند و گوش به تذکرات پیامبر (ص) نمی دهند، جایگاهشان آتش بزرگ است.
امام صادق علیه السلام فرمود: «آتش بزرگ در آخرت 70 برابر آتش کوچک دنیاست؛ وقتی در دنیا فردی آتش می گیرد، تمام صورت و جسم او می سوزد.» وای به حال ما از آتش بزرگ جهنم! آیا تحمل آتش جهنم را داریم؟ نه؛ پس به نصایح پیامبر (ص) گوش دهیم.
آیه 13: جهنمیان می میرند؟ نه؛ نه زندگی و نه مردگی؛ یک حالت بلا تکلیفی دارند.
آیه 14: رستگارشد کسی که خود را پاک نگه داشت.
آیه 15: کسی که اسم خداوند را زیاد می برد و نماز هم می خواند.
این ها اهل بهشت هستند.
امام صادق علیه السلام در ساعات پایانی عمر شریفشان، هشدار دادند که شفاعت ما اهل بیت به کسی که نماز را سبک بشمارد، نمی رسد.
آیات 16 و 17: بعضی از شما انسانها زندگی دنیا را برآخرت مقدم می دارید، در حالی که آخرت بهتر است.
پیامبر (ص) فرمود: «ای اباذر؛ در لذتی که آخرش آتش است، خیری نیست و به کار سختی که آخرتش بهشت است، تن دهید.»
آیات 18 و 19: خدا میفرماید : «این حرف که گفتیم فقط در قرآن نیست، بلکه در کتب پیشینیان، در کتاب ابراهیم علیه السلام و هم درکتاب موسی علیه السلام هست.»
همه انبیا برای بشر حرف های مشترکی زده اند، ولی اسلام جامع تر و کامل تر است.
