به نام خدا
تفسیر سوره القارعَه
جلسه 73: پنجشنبه مورخ 27/10/1403
سوره القارعه جزو سوره های مکّی می باشد.
مفسران قرآن گفته اند که بیش از 1000 آیه درباره قیامت، جهنم، بهشت، صراط و میزان و ... در قرآن آمده که هر کدام انسان را تکان می دهد.
در حدیث آمده است که مردم در خواب غفلت هستند و وقتی می میرند، بیدار می شوند.
آیه 1: حادثه کوبنده ( همه را چیزی بهم می کوبد؛ مانند کوهها که به هم کوبیده می شوند، ریز ریز می شوند، مستکبران نیز به هم کوبیده می شوند.
قَرَعَ : کوبید
قَرَءَ : خواند
در عربی به پتک یا چکش مِقرَعة یعنی وسیله کوبیدنی گفته می شود.
آیه 2: این حادثه کوبنده چیست؟
آیه 3: و تو چه می دانی که این حادثه کوبنده چیست؟ و اطلاعات شما خیلی ضعیف و کم است. (آن حادثه همان روز قیامت است.)
فَراش یعنی پروانه ها (بعضی ها ملخ ها هم گفته اند)
مَبثوث یعنی پراکنده
آیه 4: قیامت روزی است که مردم مثل پروانه های پراکنده می شوند.
فرق بین پرندگان با پروانه ها در این است که جمله پرندگان به صورت منظم پرواز و حرکت می کنند، ولی پروانه ها به دور شمع یا منبع نور می گردند که به طور نامنظم و پراکنده است.
در ادبیات فارسی پروانه نشانه عشق است، ولی در فرهنگ عرب پروانه نشانه بی خردی است؛ چون می گوید که می بینید پروانه قبلی چگونه در آتش سوخت، ولی باز به سوی آن پرواز می کند.
و روز قیامت ما از قبرها بیرون می آییم و مثل پروانه های پراکنده نمی دانیم کجا برویم و چه بکنیم.
در روایت آمده که حضرت امام موسی الکاظم علیه السلام، شب تا صبح از خوف خدا گریه می کردند و می گفتند: «قیامت شود چه باید بکنیم؟»
قارعَة چه روزی است؟ روزی است که مردم مثل پروانه های پراکنده و سرگردان هستند. .
جِبال یعنی کوه ها
عِهن یعنی پشم رنگی
المَنفُوش یعنی حلاجی شده و ریز ریز شده
آیه 5: حالا این کوه ها مثل پشم رنگی حلاجی می شوند.
در دنیا وقتی می خواهند مثال محکم بودن را بزنند، کوه را مثال می زنند؛ این کوه ها به اذن خدا به هم می خورند و ریز ریز می شوند و سنگ های خرد شده و شن ها مثل پنبه می شوند.
انسان ها دو دسته اند: کسانی که کفه ترازو عملشان سنگین و کسانی که کفه ترازو عملشان سبک است.
المیزان: ترازو
آیه 6: خداوند ترازویی دارد و انسان هایی هستند که در آن روز، ترازوهای اعمالشان سنگین است.
قرآن می فرماید که میزان در روز قیامت بر روی زمین گذاشته می شود و چند میلیارد آدم می ایستند، ترازو را می آورند و کارهای ما را وزن می کنند (ترازو یعنی وسیله سنجش) ؛ بعضی اعمالمان سنگین و بعضی سبک است.
امام صادق علیه السلام فرمودند که شبانه روز 24 ساعت دارد و خدا جدولی را درست کرده که برای هر ساعت از شبانه روز اعمال ما را می سنجند و از ما می پرسند که چگونه گذران عمر کرده ایم.
آیه 7: آنهایی که وزن کارهایشان خیلی زیاد است؛ پس چنین آدمی در یک زندگانی رضایت بخشی خواهد بود و خوش حال است.
آیه 8: و اما کسی که ترازوی اعمالش سبک است؛ یعنی اعمالش کم است و از فرصت هایش استفاده نکرده است، جایگاه این انسان ها هاویه است.
هاویة یعنی سقوط دهنده
آیه 9: جایگاه این انسان ها هاویه است.
خداوند زندانی 7 طبقه به نام جهنم دارد و قسمتی از آن هاویه است.
بین هر طبقه جهنم چند هزار فرسخ راه است و روی این آتش ها پلی است که اگر کسی بتواند از روی آن بگذرد، وارد بهشت می شود و آن پل اعمال و خدمت ها و فعالیت های ما است و هر کس اعمالش کم باشد، جایگاهش هاویه است.
آیه 10: و تو چه می دانی هاویه چیست؟ می خواهی برایت بگوییم؟
آیه 11: آتشی است سوزان (آتشی است که اگر کسی از این عمر و جوانی و دارایی و سلامتی و ... که به او عطا شده استفاده نکند، جایگاهش آتش سوزان است.)
راه هایی که با آن ترازوی اعمالمان سنگین می شود به شرح ذیل است:
اول: عقیده را محکم کنیم؛ یعنی به خداوند ایمان داشته باشیم و اعتقادمان را به انبیاء و امامان قوی کنیم.
دوم: امام صادق علیه السلام فرمودند: «محبت جد ما امیرالمومنین حضرت علی علیه السلام است.»
سوم: امام صادق علیه السلام فرمودند: «ذکر شریف صلوات بر محمد و آل محمد (ص) است که بسیار مهم است.
چهارم: اخلاق خوب است؛ یعنی کسی که با اخلاق نیکو با مردم برخورد می کند.
پنجم: نیت پاک در کارها داشتن است. هر کاری را که انجام می دهیم، برای رضای خدا بوده و برای ریا و تظاهر نباشد.
ششم: خیر خواه همه مردم باشد (یعنی برای همه مردم چه خوبان و چه بدان و چه بی حجاب ها و یا غیره خوب بخواهد.)
آقای حجت الاسلام بهشتی در خاطره ای از استادش آقای قرائتی می گوید:
در سفری که با برادرشان به حج مشرف شده بودند ؛ برادر ایشان به آقای قرائتی می گوید که من خیلی اعمال طواف را بلد نیستم، هر گونه که برای خود دعا می کنی، برای من نیز دعا کن. ایشان می گوید که در طواف های مستحبی به جای حجج اسلام کلینی و شیخ صدوق و .. دعا می کردم که برادرم گفت: «آنها که انسان هایی خوبی هستند؛ شما برای زندانیان، کفتر بازها و کسانی که آدم های خوبی نیستند دعا کن تا برای همه دعا کرده باشی.» و من دیدم که حرف برادرم درست است.
هفتم: یکی دیگر از کارهایی که کفه ترازو اعمال انسان را سنگین می کند، صبوری در داغ فرزند است که یک بارعظیم است.
هشتم: کسی که به فرزندش قرآن خواندن بیاموزد نیز باعث سنگین شدن کفه ترازوی اعمالش می شود.
