لقب «معصومه» را امام رضا(علیه السلام) به خواهر خود عطا فرمود: آن حضرت در روایتى فرمود:
«مَنْ زَارَ الْمَعصُومَةَ بِقُمْ كَمَنْ زَارَنى.» (ناسخ التواریخ، ج 3، ص 68، به نقل از كریمه اهل بیت، ص 32)
«هركس معصومه را در قم زیارت كند،مانند كسى است كه مرا زیارت كرده است.»
این لقب، كه از سوى امام معصوم به این بانوى بزرگوار داده شده، گویاى جایگاه والاى ایشان است.
عالمه‌ی عارفه
مقام علم و عرفان او در مرحله ای است كه در فرازی از زیارتنامه غیر معروف او چنین می خوانیم:
«السلام علیك یا فاطمه بنت موسی بن جعفر و حجته و امینه»: (سلام بر تو ای فاطمه دختر موسی بن جعفر و حجت و امین از جانب موسی بن جعفر)
و باز می خوانیم:
«السلام علیك ایتها الطاهرة الحمیدة البرة الرشیدة التقیة الرضیة المرضیة» : (سلام بر تو ای بانو پسندیده نیك سرشت، ای بانوی رشد یافته، پاك طینت، پاك روش، شایسته و پسندیده)
بدین لحاظ و مقامات عالی معنوی آن بانوست كه حضرت امام رضا (علیه السلام) در فرازی از زیارتنامه معروفش به ما آموخته كه در كنار مرقدش خطاب به او بگوییم:
«یا فاطمة اشفعی لی فی الجنة فان لك عندالله شانا من الشان». (ای فاطمه! در بهشت از من شفاعت كن چرا كه تو در پیشگاه خداوند دارای مقامی بس ارجمند و والا هستی)
امام صادق (علیه السلام) سالها قبل از ولادت حضرت معصومه (علیها السلام) در توصیف قم سخن گفته و آن مكان را حرم خاندان رسالت خوانده بود. آنگاه فرمود: به زودی بانویی از فرزندانم به سوی آن كوچ كند كه نامش فاطمه دختر موسی بن جعفر است و با شفاعت او همه شیعیانم وارد بهشت می شوند.
پدرش به فدایش
براستی كه حضرت معصومه (علیها السلام) همچون جده اش حضرت زهرا (سلام الله علیها) در معیارهای ارزشی اسلام یكه تاز عرصه ها و در علم و كمالات و قداست گوی سبقت را از دیگران ربوده بود. وی تافته ای ملكوتی و جدا بافته و ساختار وجودی او از دیگران ممتاز بود. همان گونه كه پیامبر (صلی الله علیه و اله) در شان حضرت زهرا سلام الله علیها فرمود :«فداها ابوها» : (پدرش به فدایش باد)، حضرت موسی بن جعفر (علیه السلام) نیز در شان حضرت معصومه (علیها السلام) فرمود: «فداها ابوها».
از دیگر مشابهت های حضرت معصومه علیها السلام به حضرت زهرا علیها السلام فداكاری ایشان در راه اثبات ولایت بود زیرا حضرت معصومه علیها السلام نیز آن چنان تلاش كرد که جان خود را فدا نمود و به شهادت رسید. همان گونه كه حضرت زهرا سلام الله علیها با استدلالهای متین و استوار، حقانیت ولایت حضرت علی علیه السلام را تبیین می كرد، حضرت معصومه علیها السلام نیز چنین بود
نجات دهنده شیعه از دوزخ
حضرت معصومه علیها السلام همنام حضرت فاطمه زهرا علیها السلام است در این نام رازها نهفته است. یكی از رازها این بود كه در علم و عمل از رقبای خود پیشی گرفته و دیگر این كه از ورود شیعیان به آتش دوزخ جلوگیری می نماید.
مزاری همچون مادر
همچنین از نظر كمالات علمی و عملی بی نظیر است دیگر این كه گرچه مرقد مطهرش آشكار است و همانند مرقد مطهر حضرت زهرا سلام الله علیها مخفی نیست ولی مطابق مكاشفه ای كه برای بعضی از اولیای خدا روى داده امام باقر یا امام صادق علیهما السلام فرمودند:
«كسی كه مرقد حضرت معصومه علیها السلام را زیارت كند به همان مقصودی نایل خواهد شد كه از زیارت قبر حضرت زهرا سلام الله علیها نایل می شود»
سینه چاک ولایت
از دیگر مشابهت های حضرت معصومه علیها السلام به حضرت زهرا علیها السلام فداكاری ایشان در راه اثبات ولایت بود زیرا حضرت معصومه علیها السلام نیز آن چنان تلاش كرد که جان خود را فدا نمود و به شهادت رسید. همان گونه كه حضرت زهرا سلام الله علیها با استدلالهای متین و استوار، حقانیت ولایت حضرت علی علیه السلام را تبیین می كرد، حضرت معصومه علیها السلام نیز چنین بود.
روایاتی كه از آن حضرت نقل شده غالباً درباره امامت و ولایت علی علیه السلام است كه با اثبات ولایت او ولایت امـامـان معصوم نیز ثابت می شود.
برای نمونه حضرت معصومه علیها السلام با چند واسطه از حضرت زهرا علیها السلام نقل می كنند كه فرمود:
پیامبر صلی الله علیه وآله در شب معراج به بهشت رفت و بر روی پرده ای در قصر بهشت دید كه چنین نوشته شده: «لااله الا الله محمدا رسوله علی ولی القوم» : (معبودی جز خدای یكتا و بی همتا نیست محمد رسول خدا و علی ولی و رهبر مردم است) و بر روی پرده درگاه قصر دیگری نوشته شده است: «شیعة علی هم الفائزون» (شیعیان علی رستگارند).
نیز با چند واسطه از رسول خدا صلی الله علیه وآله نقل می كند كه فرمود: «الا من مات علی حب آل محمد مات شهیدا»: آگاه باشید! كسی كه با حب آل محمد از دنیا برود شهید از دنیا رفته است .
براستی كه حضرت معصومه (علیها السلام) همچون جده اش حضرت زهرا (سلام الله علیها) در معیارهای ارزشی اسلام یكه تاز عرصه ها و در علم و كمالات و قداست گوی سبقت را از دیگران ربوده بود. وی تافته ای ملكوتی و جدا بافته و ساختار وجودی او از دیگران ممتاز بود
بنیانگذار مركز معرفتى دنیاى اسلام
بدون تردید نقش حضرت معصومه (سلام اللَّه علیها) در قم شدن قم، و عظمت یافتن این شهر مذهبىِ تاریخى، یك نقش ما لا كلام فیه است. این بانوى بزرگوار، این دختر جوانِ تربیت شدهى دامان اهل بیت پیغمبر (صلی الله علیه واله)، با حركت خود در جمع یاران و اصحاب و دوستان ائمه (علیهم السّلام) و عبور از شهرهاى مختلف و پاشیدن بذر معرفت و ولایت در طول مسیر، در میان مردم و بعد رسیدن به این منطقه و فرود آمدن در قم، موجب شده است كه این شهر به عنوان پایگاه اصلى معارف اهلبیت (علیهم السّلام) در آن دورهى ظلمانى و تاریكِ حكومت جباران بدرخشد و پایگاهى بشود كه انوار علم و انوار معارف اهل بیت (علیهم السلام) را به سراسر دنیاى اسلام از شرق و غرب منتقل كند.
امروز هم مركز معرفتى دنیاى اسلام، شهر قم است. امروز هم مثل همان دوران، قم قلب فعال و متحركى است كه میتواند و میباید خون معرفت و بصیرت و بیدارى و آگاهى را در سرتاسر پیكر امت اسلامى پمپاژ كند. در آن روز، اولین كتابهاى فقه و معارف شیعه و پیروان اهل بیت (علیهم السّلام) از قم صادر شد. كتابهاى اساسى مورد اعتماد و اتكاى فقیهان و عالمان و محدثان در شهر قم به وسیلهى حوزهى قم به وجود آمد. كتاب «نوادر الحكمه» ى محمد بن احمد بن یحیى، كتاب «بصائر الدرجات» صفار، كتاب «الشرایع» على بن بابویه قمى، كتاب «محاسن» برقى، كتب احمد بن محمد بن عیسى و دهها و صدها كتاب دیگر در این پایگاه معرفتى به وجود آمد و تولید شد.
شخصیتهائى در اینجا پرورش یافتند كه وقتى به اقطار عالم اسلامى سفر میكردند، محفل آنها محفل فیض بود. شیخ صدوق (رضوان اللَّه علیه) كه جزو نسل سومىها و چهارمىهاى این حركت عظیم است، وقتى به بغداد رفت- كه بغداد مركز شیعه و مركز حدیث بود- در پاى منبر او علما و فضلا و بزرگانى جمع شدند و از او استفاده كردند. لذا ملاحظه میكنید كه شیخ صدوق، شیخ و استاد مفید (رضوان اللَّه علیهما) است. بنابراین قم شد مركز علم و تفقه.
منبع :داریوش عشقی باکمی تصرف (تبیان)
