اربعین در روایات و اربعین ابا عبد الله الحسین( ع)

rate

اربعین در روایات و اربعین ابا عبد الله الحسین( ع)

۱۳۹۵/۰۸/۲۶0 دیدگاه12879 مشاهده

تا آنجا که در تاريخ ثبت شده است قبل از واقعه عاشورا برگزاري اربعين به اين صورت که هرساله برگزار مي‌شود شايد يا وجود نداشته است، و يا اگر برگزار مي‌شده حال و هواي اربعين شهداي عزيز کربلا و خصوصاً اربعين حضرت سيدالشهداء عليه السلام را نداشته است.
قبل از آنکه وارد بحث شويم به روايتي اشاره مي‌شود که امام عسگري عليه السلام پنج چيز را از علامات مؤمن يعني شيعه ذکر فرموده‌اند که عبارت است از: 1ـ انگشتر به دست راست کردن 2ـ نمازخواندن پنجاه و يک رکعت که عبارت از مجموع رکعت‌هاي نمازهاي واجب و نافله‌هاست 3ـ پيشاني را در حال سجده و نماز بر خاک گذاشتن 4ـ بلند خواندن بسم الله الرحمن الرحيم در حال نماز 5ـ زيارت اربعين .
در اينکه مقصود از زيارت اربعين چيست علماء مطالبي گفته‌اند، لکن استنباط عالمي بزرگ همچون مرحوم شيخ طوسي آن است که مقصود از زيارت اربعين زيارت حضرت امام حسين عليه السلام در بيستم ماه صفر چهلمين روز بعد از روز عاشورا است زيرا آن بزرگوار اين روايت را در باب زيارت تهذيب و در اعمال اربعين آورده است، و زيارت مخصوص هم براي اين روز نقل شده است که مرحوم محدث قمي در کتاب گرانقدر مفاتيح الجنان آن را آورده است.
اما اينکه چرا بعد از چهل روز؟ بايد گفت که عدد چهل در روايات و حتي آيات قرآن جايگاه خاصي دارد، و عدد چهل خصوصياتي دارد که در سائر اعداد نيست، به عنوان مثال در قرآن کريم مي‌فرمايد: «إِذا بَلَغَ أَشُدَّهُ وَ بَلَغَ أَرْبَعِينَ سَنَة»[1] يعني وقتي که به حالت کمال رسيد و چهل ساله شد.
همچنين بعض انبياء الهي در سن چهل سالگي به مقام رسالت رسيدند، به عنوان نمونه حضرت علي عليه السلام در جواب شخصي که پرسيد عزير در چه سني به پيامبري مبعوث شد؟ فرمودند: «بعثه الله و له أربعون سنة»[2] يعني در پاسخ به سؤال از سن مبارک حضرت عزير در ابتداي رسالت فرمودند که سن او در ابتداي رسالت چهل سال بود.
و نيز حضرت رسول خاتم حضرت محمد بن عبدالله در چهل سالگي به رسالت الهي مبعوث شدند، همچنانکه در روايتي معتبر آمده است که: «صدع بالرسالة يوم السابع و العشرين من رجب و له يومئذ اربعون سنة»[3] يعني حضرت محمد بن عبدالله خاتم انبياء الهي صلي الله عليه و آله و سلم در روز بيست و هفتم رجب در حالي که چهل سال داشتند به رسالت الهي برگزيده شدند.
همچنين در دعاها و معارف ديني عدد چهل جايگاه خاصي دارد. مرحوم علامه مجلسي پس از نقل دعائي که متضمن اسماء حسناي الهي است چنين نقل مي‌کند: «عن النبي صلي الله عليه و آله و سلم: «لو دعا بها رجل اربعين ليلة جمعة غفر الله له»[4] اگر کسي چهل شب جمعه به درگاه الهي اين دعا را بخواند خداوند او را مي‌آمرزد و مي‌بخشد.
ياد نمودن خداوند با اذکار خاص و با عدد چهل مورد سفارش بسيار است. همانگونه که شب زنده‌داري و خواندن نماز شب در چهل شب پياپي و استغفار نمودن در قنوت آخر يعني نماز وتر موجب مي‌شود که خداوند انسان را از جمله‌ي استغفار کنندگان در سحرها قرار دهد که خداوند آنها را در قرآن کريم به نيکي ستوده است.
در روايتي امام صادق عليه السلام فرموده‌اند: «من کان آخر قنوته في الوتر استغفرالله و اتوب اليه مائة مرة اربعين ليلة کتبه الله من المستغفرين بالاسحار»[5] که ترجمه روايت قبلي از نقل آن بيان شد.
و نيز به دعا کردن به چهل مؤمن در قنوت وتر سفارش شده است.
همچنين در روايتي از رسول اکرم صلي الله عليه و آله و سلم نقل شده است که فرمودند: «لايجتمع أربعون رجلا في أمر واحد إلا استجاب الله»[6] يعني جمع نمي شوند چهل نفر مسلمان در تقاضائي از خداوند مگر اينکه مورد اجابت باريتعالي واقع مي‌شود.
و در روايتي ديگر آمده است که از پيامبر اکرم نقل شده است که فرمودند: «من أخلص العبادة لله أربعين صباحاً جرت ينابيع الحکمة من قلبه علي لسانه»[7] يعني کسي که چهل روز عبادات خود را خالص و براي خداوند انجام دهد و اخلاص در عمل داشته باشد خداوند متعال چشمه‌هاي حکمت را از چشمه دل او به زبانش جاري مي‌کند.
در روايتي از حضرت امام صادق عليه السلام رسيده است که فرمودند: «من حفظ من شيعتنا أربعين حديثاً بعثه الله يوم القيامة عالماً فقيهاً و لم يعذّب»[8] يعني هر يک از شيعيان که چهل حديث را حفظ نمايد خداوند متعال او را در قيامت فرد عالم و دانشمند و فقيه محشور مي‌کند و گرفتار عذاب الهي هم نمي‌شود. که البته بايد توجه داشت که مقصود از حفظ حديث تنها حفظ کردن عبارات آن نيست، بلکه حفظ حديث در همه شئون و ابعاد آن مورد نظر است که از جمله فهم حديث و عمل به آن و ترويج در بين مردم است.
همچنين در روايات آمده است که: کمال عقل انسان در چهل سالگي حاصل و محقق مي‌شود، در حديثي از امام صادق عليه السلام چنين وارد شده است که فرمودند: «اذا بلغ العبد اربعين سنة فقد انتهي منتهاه»[9] که شايد معني حديث آن بايد که وقتي انسان به چهل سالگي رسيد عقل او به کمال خود خواهد رسيد.
همچنين در سفارش به برپائي نماز جماعت و شرکت در آن، در خصوص شرکت در جماعت در چهل روز، در روايتي از حضرت رسول اکرم صلي الله عليه و آله و سلم آمده است که فرمودند: «من صلي اربعين يوماً في جماعة يدرک تکبيرة الاُولي کتب الله براءتان: براءة من النار و براءة من النفاق»[10] يعني کسي که چهل روز مرتب در نماز جماعت از ابتدا شرکت کند خداوند او را در دو چيز مصون خواهد داشت، يکي از آتش جهنم، و ديگري از گرفتاري به نفاق و دوروئي.
و در آداب دعا کردن آمده است که اگر مي‌خواهيد دعاي شما مستجاب شود ابتدا براي چهل مؤمن دعا کنيد و سپس حاجت خود را از خداوند بخواهيد: «من قدّم أربعين من المؤمنين ثم دعا استجيب له»[11] يعني امام صادق عليه السلام فرمودند: کسي که در حق چهل مؤمن دعا کند و بعد از آن خواسته خود را بخواهد خداوند دعاي او را مستجاب مي‌کند.
و راجع به همسايگان و حقوق آنها، و در روايات فرموده‌اند که همسايه شامل چهل خانه از هر طرف منزل انسان است. امير المؤمنين علي عليه السلام در حديثي مي‌فرمايند: «الجوار أربعون داراً من أربعة جوانبها»[12] همسايه شامل چهل خانه از چهار جهت منزل مسکوني هر شخص است.
و نيز در روايتي از رسول اکرم صلي الله عليه و آله و سلم چنين آمده است: «إن السماء و الارض لتبکي علي المؤمن اذا مات أربعين صباحاً و إنما تبکي علي العالم اذا مات أربعين شهراً»[13] يعني پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله و سلم فرمودند: زماني که مؤمن از دنيا رحلت مي‌کند آسمان و زمين چهل روز براي او گريه مي‌کنند، و وقتي که عالم مؤمن از دنيا برود آسمان و زمين تا چهل ماه در فراق او مي‌گريند.
البته مي دانيم که مصداق واقعي انسان کامل و مومن و عالم ائمه عليهم السلام هستند.
و امير المؤمنين علي عليه السلام مي فرمايند: «إذا صلي علي المؤمن اربعون رجلاً من المؤمنين و اجتهدوا في الدعاء له استجيب لهم»[14] يعني وقتي چهل نفر از مؤمنان برجنازه مؤمن نماز بخوانند و براي او دعا کنند خداوند دعاي آن چهل نفر را اجابت مي‌کند.
اينها خلاصه‌اي از رواياتي بسيار بود که درباره‌ي عدد اربعين و چهل آمده است که علاوه‌ي بر آنکه مقدمه‌اي براي مطلب اصلي است خود نيز رواياتي سازنده است و اميدواريم که خوانندگان اين روايات و مضمون آنها را شيوه‌ي زندگي و برنامه‌ي عبادي خود قرار دهند.
همانطور که در قبل تذکر داده شد مصداق واقعي مؤمن و عالم حضرت رسول اکرم و سائر انبياء الهي و امامان معصوم عليه السلام هستند، که آسمان و زمين چهل ماه بر فقدان آنها گريه مي‌کند، و در خصوص شهادت حضرت امام حسين عليه السلام مصيبت به قدري سنگين است و شهادت آن حضرت به قدري جانگداز است که طبق روايات بايد هميشه بر آن حضرت و مصيبت کربلا گريست و از اينرو در روايتي که مرحوم محدث قمي در منتهي الآمال آورده است حضرت امام رضا عليه السلام به ريّان بن شبيب فرمودند: اي پسر شبيب اگر مي‌خواهي بر چيزي گريه کني بر مصيبت جدم گريه کن که او را با لب تشنه به شهادت رسانيدند، و در روايت ديگري وارد شده است که کسي که بگريد و يا بگرياند و يا خود را شبيه گريه کنندگان در آورد بهشت بر او واجب مي‌شود، پرواضح است که همه‌ي اينها به اين شرط است که گريه با معرفت و شناخت و پيروي از دستورات آن حضرت باشد و هدف کربلا را درک کنيم، گر چه خود گريه کردن موجب آن مي‌شود که انسان معرفت پيدا کند، زيرا اگر قيام امام حسين عليه‌السلام نبود اثري از اسلام باقي نمانده بود، و اين مطلبي نيست که ما ادّعا کنيم، بلکه مورّخان حتي آنان که غير شيعه‌اند نيز به اين مطلب اعتراف دارند، و هر قيامي که ضد ظلم و ستم در دنيا واقع شده است الهام گرفته‌ي از قيام امام حسين عليه السلام مي‌دانند، حتي گاندي رهبر استقلال هند در مقابل دنيا اعلام کرد که حرکت و مبارزه‌ي ما الهام گرفته از قيام امام حسين عليه السلام است؛ آري محرم و صفر بود که فرهنگ عاشورا را در اذهان و قلوب مردم، زنده نگه داشت تا روزي که منجر به پيروزي انقلاب اسلامي و تشکيل اولين جمهوري اسلامي در ايران شد، و امروز تنها فرياد مقاومت پيروزمندانه در مقابل صهيونيست‌ها مقاومت حزب الله در جنوب لبنان است که عدّه‌اي از شيعيان با جانفشاني مسلمانان را سربلند کرده‌اند بنابراين بزرگداشت اين قيام مقدس موجب احياء و بقاي اسلام تا قيامت بلکه اصل دينداري در همه‌ي دنياست. و يکي از اين بزرگداشت‌ها مربوط به اربعين حسيني يعني بيستم ماه صفر و چهل روز بعد از قيام عاشوراست اينک بعد از اين مقدمه به اصل مطلب يعني اربعين امام حسين عليه‌السلام مي‌پردازيم.