به نام خدا که همه را دوست دارد و مومنان را برای همیشه
تفسیر سوره الغاشیة
خدا شهید مطهری را رحمت کند. در کتابی از ایشان به نام ده گفتار که موضوعات مختلفی دارد و
موضوع یکی از گفتارها (درس هایی که می توانیم از فصل بهار بگیریم) است؛ درس اولی که از فصل بهار می گیریم، درس توحید است که درختان مرده بودند و دوباره زنده شدند.
چه کسی این فرش سبز را نقاشی کرده و گسترانده است؟ این درس خدا شناسی است، شکوفه ها و گل ها و میوه ها، همه را خدا آفریده است.
درس دوم، درس قیامت است. قرآن کریم وقتی بارش باران و رویش گیاهان را بیان می کند، مرده ها هم از قبرها بیرون می آیند. چطور ذرات میوه ها از دل خاک بیرون می آیند و تبدیل به میوه ها می شوند؟ ذرات وجود مردگان نیز ازدل خاک بیرون آمده و به صورت اول در می آیند.
«غاشیة» یعنی چه؟ یکی از اسم های قیامت است؛ یعنی حادثه فراگیر.
«غشاوة» که در اوایل سوره بقره آمده است، به معنای پرده می باشد.
آیه 1: آیا خبر آن حادثه فراگیر که همه را درگیر می کند، (خوب ها و بد ها و همه باید زنده شوند و همه باید حساب پس بدهند و به دست همه کتابی داده خواهد شد) به تو رسیده است؟
در روز قیامت مردم دو دسته اند
ما انسان ها را چطور می شناسیم؟ از روی چهره و صورتشان. چهره ها با هم فرق دارند و با همین قیافه هایی که دارند، در روز قیامت ظاهر می شوند؛ ولی به دو شکل.
آیه 2: گروه اول کسانی هستند که شرمسار و خجالت زده و تسلیم هستند.
آیه 3: این ها کسانی هستند که در دنیا زیاد کار می کردند («ناصبة» یعنی خودشان را به زحمت می انداختند) و همه وقت در حال کار بودند و زحمت زیاد می کشیدند؛ اما کار درستی انجام نمی دادند و حرام خواری می کردند. این پول ها را از راه حلال و حرام و ظلم به دیگران و ... بدست آورده اند؛ مثلا کار فرهنگی کرده و فیلم ساخته، ولی باعث انحراف جوانان شده است و با حرف و سخنش مردم را به اسلام و خدا بدبین کرده است.
قرآن می فرماید: «در دارایی ثروتمندان، یک مقداری مال برای محرومان و مستضعفان و ... است.»
( «تَصلَی» یعنی وارد می شود ) ؛ ( «نار» یعنی آتش ) و ( «حامیة» یعنی سوزان )
آیه 4: وارد می شود به آتشی که سوزان است؛ یعنی این آدمی را که کار کرده و زحمت کشیده است، وارد آتش سوزان می کنند.
( «آنیة» یعنی بد بو)
آیه 5: وقتی انسان وارد جایی که گرم است می شود، تشنه می شود و وقتی تشنه است، نیاز به یک آب خنک دارد. حالا این انسان ها را که کار زیاد کرده اند و در آتش عطش دارند، یک نوشیدنی بد بو و داغ متعفن به او می دهند که همین که به صورتش نزدیک می کند، گرمای آن صورتش را می سوزاند.
آیه 6: غذا برایش می آورند و اسم آن غذا «ضَریع» است.
«ضَریع» خاری است در عربستان که حیوانات از آن فرار می کنند، از بس که بوی بد می دهد و تیز و متعفن است.
پیامبر (ص) در تفسیر این آیه فرمودند: «ضریع یعنی بسیار تلخ و سوزنده و متعفن.»
آیه 7: این غذا نه فربه می کند؛ نه سیر.
آیه 8: گروه دوم کسانی هستند که شادند و با نشاط.
«ناعِمَة» از نعمت می آید.
یعنی کسی که نعمت های فراوان به او داده شده است؛ چشم هایش با ذوق و شوق هستند و در روز قیامت، چهره هایی خندان و خرم و شاد و با نشاط است.
آیه 9: راجع به کارهایی که در دنیا انجام داده اند، راضی هستند.
گروه اول می گویند: «ای کاش در دنیا با صالحان و شهیدان بودیم ودلمان ازعشق به امام حسین و اهل بیت و پیامبر علیهم السلام پر بود تا رستگار می شدیم و ای کاش برای خدا شریک قائل نشده بودیم.» اما در روز قیامت، این ای کاش ها فایده ای ندارد.
اما گروه دوم شادمان هستند و از کار های خود راضی اند و می گویند: «چه خوب شد که برای عبادت به مسجد محلمان رفتیم و چه خوب شد به زیارت رفتیم و یا خوب شد که خمس و زکات دادیم و یا چه خوب شد که به دیگران کمک کردیم و گذشت کردیم و یا ...»
«جَنَّة» یعنی باغ
آیه 10: این گروه دوم را به یک باغ عالی می برند؛ یا جایش خیلی بالاست، یا کیفیت آن درجه یک است.
و آب و هوا و درختان خوبی دارد.
«لاغِیَة» از کلمه لغو می آید؛ یعنی یاوه و بیهوده.
آیا ما هم لغو و بیهوده می گوییم؛ مثل غیبت کردن و توهین و آزار رساندن به دیگران و حرف های بی خود گفتن.
آیه 11: که در آن هیچ سخن لغو و بیهوده ای نیست.
یعنی در بهشت غیبت و تهمت و حرف های بیهوده نیست که گوش انسان را آزرده کرده و دلش را بشکند و در بهشت فقط سلام و خوبی است.
آیه 12: در بهشت، چشمه هایی جاری است؛ از چیزهایی که انسان لذت می برد.
«سُرُر» یعنی تخت های زیبا با پایه های بلند
آیه 13: در بهشت تخت های زیبا با پایه های بلند هست که خوردنی و نوشیدنی روی آن می گذارند.
آیه 14: در بهشت قدح هایی دسته دار و زیبا هست؛ یعنی لیوان های بزرگ و گران قیمت و دسته دار.
«نَمارِق» یعنی بالشت ها و پشتی ها که زربفت است.
آیه 15: یعنی پشتی ها و بالشت های نرم و زربفت که به ردیف چیده شده است.
آیه 16: فرش های فاخر پهن شده و از همه جهت مهیا است و این از برای کسانی است که چهره هایی شاد دارند و از کارهای کرده خود راضی اند.
به علت بلند بودن این سوره بقیه آیات در جلسه بعد تفسیر، مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
