جلسه هجدهم تفسیر قرآن کریم (1401/12/4)

rate

جلسه هجدهم تفسیر قرآن کریم (1401/12/4)

۱۴۰۱/۱۲/۰۸0 دیدگاه499 مشاهده

بسم الله الرحمن الرحیم
تفسیر آیات ۲۶ تا ۳۰ سوره مبارکه اسراء
در سوره بقره می خوانیم خداوند به هرکس بخواهد حکمت می دهد و به هرکس حکمت داد خیر کثیر داده است. سوال می کنیم این حکمت چیست؟ خود خدا در سوره اسراء جواب می دهد.
کارهایی را خداوند در این آیات بیان فرموده ودر پایان این آیات می فرماید اینها حکمت است.
شهید مطهری ( ره) می فرمایند : « حکمت دو جور است...حکمت نظری وحکمت عملی »
حکمت نظری یعنی فکر درست و حکمت عملی یعنی کار درست.
آیه ۲۶ سوره اسراء ...« وَ ءَاتِ ذَاالقُربَی حَقَّهُ »...حق خویشاوندان را بده
این خودش حکمت است . از امام باقر( ع) روایت داریم...« عاقل کسی است که خوب را از خوبتر وبد را از بدتر تشخیص بدهد. »
خداوند در وجود ما قوه تشخیص خوب از بد را قرار داده است. می دانیم راست گویی خوب ودروغ گویی بد است. ولی خیلی از اختلافهای ما سر مدیریت خوب وخوبتر است.خیلی از مدیران اجرایی سر اولویت بندی کارهایشان در اختلافند.

عاقل کسی است که اولویت ها را بشناسد.
شب جمعه قبل گفتیم اولویت اول در احسان ، والدین هستند.اگر می خواهی محبت ونیکی واحسان کنی ، اول به والدین احسان کن.
پس از والدین اولویت بعدی خویشاوندان هستند که باید نیکی واحسان شوند.
خویشاوندان بر بیچارگان ومسافران در راه مانده ،حتی بر یتیمان مقدم هستند.
خیلی ها اهل خیر هستند ، ولی از پدر و مادر و خویشاوندان خود غافل هستند.
از آیه معلوم می شود که ما منت نداریم اگر به خویشان کمک کردیم ؛ زیرا کمک حق آنهاست.
در جای دیگر قران می خوانیم : « وَ فی اَموالِهِم حَقٌّ لِلسّائِلِ وَ المَحرومِ »...بیچارگان ومحرومان حقشان در جیب ما است.
در صلوات ظهرهای ماه شعبان که خیلی سفارش شده آمده است.. « وَ ارزُقنی مُواساتَ مَن قَتَّرتَ عَلَیهِ مِن رِزقِکَ بِما وَسَّعتَ عَلَیَّ مِن فَضلِکَ »...خدایا به من کمک کن به کسانی که سطح زندگیشان از من پایین تر است کمک کنم.یک وقت دعا می کنیم خدایا به من روزی بده ، یک وقت دعا میکنیم توفیق بده همان روزی که دادی را به دیگران کمک کنم.
خویشاوندان در دریافت کمک مقدمند . ما در حدیث داریم : « لا صَدَقَةَ وَ ذو رَحِمٍ مُحتاجِ »...تا زمانی که خویشاوند محتاج هست صدقه به دیگران نمی رسد.
بعد از خویشاوندان نوبت به مسکین میرسد...« وَالمِسکینِ »
بین فقیر ومسکین تفاوت وجود دارد وآن این است که فقیر کسی است که درآمدش از خرجش کمتر است ، ولی مسکین اصلا درآمد ندارد.
مسکین یعنی بی چاره واز موارد حکمت رسیدگی به مسکین است.
« وَ ابنِ السَّبیلِ » ...در راه مانده ؛ مثل مسافری که در جاده گرفتار شده است.حالا یا ماشینش خراب شده یا مورد سرقت واقع شده است .
مسافری خدمت آقا امام رضا (ع) رسید ،گفت : « من حاجی هستم واز مکه آمده ام وفقیر نیستم ولی به خاطر مشکلی پولم تمام شده ، شما به من پولی بدهید به شهرم برسم و وقتی رسیدم از طرف شما صدقه می دهم. »
حضرت از بالای در کیسه ی پول را دادند که چشمشان به چشم مسافر آبرومند نخورد و او خجالت نکشد.
بنابراین از موارد حکمت انفاق به پدر ومادر وخویشاوندان ومسکینان ودر راه ماندگان است.
« وَلا تُبَذِّر تَبذیراً »...ریخت وپاش نکن، تبذز از بذر پاشیدن می آید.اسراف وتبذیر...اسراف یعنی بیش از اندازه مصرف کنی وتبذیر مصرف در راه بیخودی است.
در جهنم طبقاتی است ، طبقه چهارم جهنم اسمش سقر است.در سوره مدثرآیات 42 تا 44 آمده : « ما سَلَکَکُم فی سَقَرَ... قالوا لَم نَکُ مِنَ المُصَلّینَ... وَ لَم نَکُ نَُطعِمُ المِسکینَ »
ما نماز نمی خواندیم و به بیچارگان غذا نمی دادیم.
وغذا از نیازهای اساسی انسان است.
بعضی پول ندارند به کسی غذا بدهند ولی می توانند آبرو خرج کنند . طبق آیه قرآن « وَ لایَحُضُّ عَلَی طَعامِ المِسکینِ » ( سوره حاقة – آیه 34 ) یعنی اگر خودت هم نداری ، از دیگران طلب کن و بی تفاوت نباش ، که این بی تفاوتی نسبت به بیچارگان انسان را بیچاره میکند.
آیه 27 سوره اسراء ... « اِنَّ المُبَذِّرینَ کانوا اِخوانَ الشَّیاطینِ وَ کانَ الشَّیطانُ لِرَبِّهِ کَفوراً »
در قرآن کسی است که ۱۴ مرتبه او را دشمن شما خطاب کرده و او شیطان است که ۸۸ مرتبه با این اسم اشاره شده است.۱۱ مرتبه با اسم ابلیس در قرآن امده است.شیطان یعنی موجود شرور وابلیس یعنی موجود مایوس کننده... فقط یکبار در قرآن آمده برادران شیاطین ، که راجع به افرادی است که ریخت وپاش می کنند.

مبذرین وریخت وپاش کنندگان ، برادران شیطانها هستند.یعنی خیلی باهم رفیق هستند.
« وَکانَ الشَّیطانُ لِرَبِّهِ کَفوراً » شیطان در پیشگاه پروردگارش ناسپاسی کرد.
معنایش این می شود که مبذر هم ناسپاس است ؛ یعنی قدر نعمتی را که خدا به او داده نمی داند.
قدر نعمت به این صورت است که « وَ مِمّا رَزَقناهُم یُنفِقونَ » ( سوره بقره – آیه 3 ) بخشی از روزی را که به آنها دادیم به دیگران می دهند.
درباره اسراف وتبذیر هشدارهای زیادی در قرآن آمده است . سوره انعام آیه ۱۴۱ داریم : « وَ لا تُسرِفوا اِنَّهُ لایُحِبُّ المُسرِفینَ »
یا در جای دیگر آمده : « وَ اَنَّ المُسرِفینَ هُم اَصحابُ النّارِ » ( سوره غافر – آیه 43 )
مسرفین اهل جهنم هستند.
یا آمده است : « وَ لا تُطیعوا اَمرَ المُسرِفینَ » ( سوره شعراء – آیه 151 ) آدم مسرف نباید مدیر باشد و مردم از او تبعیت کنند.
« وَ اَهلَکنَا المُسرِفینَ » ( سوره انبیاء – آیه 9 ) ما مسرفین را هلاک کردیم .
اسراف وتبذیر دو گناه کبیره هستند.
آیه 28 سوره اسراء : « وَ اِمّا تُعرِضَنَّ عَنهُمُ ابتِغاءَ رَحمَةٍ مِن رَبِّکَ تَرجوها فَقُل لَهُم قَولًا مَیسورًا »

این آیه در مورد کسانی است که همیشه به فقرا کمک می کردند ، ولی الان شرایطی برایشان پیش آمده که دستشان تنگ شده...
آیه میفرماید اگر نمیتوانی کمک کنی دل سائل را نشکن.
« فَقُل لَهُم قَولًا مَیسورًا...سخن صمیمانه وبا محبتی به آنها بگو...این اخلاق قرآنی است.
اتفاقا در حدیث داریم آنها که دست بده داشته اند والان دست تنگ شده اند صدقه بیشتر بدهند.
این آیه می گوید : « آنهایی که اهل معرفتند وقتی دستشان تنگ شد با گفتار محبت آمیز سائل را دور کنند. »
گاهی سائل به پیامبر اکرم (ص) مراجعه می کرد واگر ایشان چیزی برای کمک نداشتند برای سائل دعا می کردند و می فرمودند : « خداوند ما و شما را از فضل خویش روزی دهد. »
آیه ۲۹: « وَلا تَجعَل یَدَکَ مَغلولَةً اِلَی عُنُقِکَ وَ لا تَبسُطها کُلَّ البَسطِ فَتَقعُدَ مَلومًا مَحسورًا »
اسلام دین اعتدال است ودر سوره فرقان داریم در خرج کردن نه خسیس باشید ومشتتان بسته باشد، و نه آنقدر مشتتان گشاده باشد که خودتان هم به مشکل بخورید. ( سوره فرقان – آیه 67 )
اعتدال همان صراط مستقیمی است که هر صبح وشام از خدا می خواهیم.
ان شاالله خدا ما را به راه مستقیم هدایت بفرماید.
این آیه می فرماید: « مانند شخصی که دستش به گردنش است ؛ یعنی خسیس و بخیل نباشید وجوری هم نباشید که دستتان آنقدر باز باشد که برای خودتان چیزی نماند و دیگران شما را مسخره و ملامت کنند و نتیجه این باشد که شما حسرت بخورید وغصه بخورید. »
جنگی پیش آمده ویکی از مسلمانان مقداری طلا غنیمت برده بود . او خانواده فقیری داشت ، ولی طلا را محضر پیامبر آورده بود تا تقدیم کند . پیامبر به او فرمودند : « آن طلا را خرج خانواده خودت بکن. »
گاهی ما افراط وتفریط می کنیم . وقتی زن و بچه وخانواده خودت گرفتار است ، باید اول به آنها برسی.
اگر سوال شود که آیا امکان دارد خدا کاری کند که اصلا فقیر وبیچاره نباشد ، آیه ۳۰ جواب میدهد.
آیه 30 : « اِنَّ رَبَّکَ یَبسُطُ الرِّزقَ لِمَن یَشاءُ وَ یَقدِرُ اِنَّهُ کانَ بِعِبادِهِ خَبیرًا بَصیرًا »
پروردگار تو ؛ کلمه « رب » بیش از ۹۰۰ بار در قرآن آمده است . رب یعنی پرورش دهنده و تربیت کننده .
پروردگار تو برای تربیت تو این کار را کرده است.
خدا رزق بعضی را وسعت داده وبعضی را تنگ گرفته تا شما را تربیت کند .

داراها با داراییشان وندارها با نداریشان امتحان می شوند ، تا در این نمایشگاه بزرگ دنیا معلوم شود کدام انسان هستند.
آیا فقیر قناعت می کند یا دست ذلت پیش این وآن دراز میکند؟
آیا دارا انفاق می کند یا خساست به خرج می دهد ؟
خدا این کار را با علمش انجام میدهد ، خداوند به بندگانش خبیر و بصیر است ، یعنی آگاه و بینا است.
علاوه بر این بندگان خدا چطور به پول می رسند؟
مسیرهای رسیدن به رزق بر اساس طراحی خدا مختلف است.
سنت خدا این است هرکس بیشتر زحمت کشید ، بیشتر درآمد جذب می کند.
خداوند بندگان را متفاوت قرار داده تا بندگان را بوسیله هم امتحان کند.
امام حسین (ع) خود وخانواده اش را برای خوشبختی ونجات و بیداری وهدایت انسانها نثار کرده است.
در مدینه وقتی از سخاوتمند ترین کس می پرسیدند ، خانه حسین بن علی (ع) را نشان می دادند.
پسرانی تربیت کرده که برای در راه ماندگان مهمانسرا داشتند و دستگیر بیچارگان و درماندگان بودند.

در روی بدن امام حسین ع جای جراحاتی حک شده بود و به جا مانده از انبانهایی بود که به دوش می کشید و به خانه فقرا می برد.
ان شاءالله از خصوصیات سالار شهیدان سهمی به ما خداوند عنایت بفرماید.
والسلام علیکم ورحمه الله و برکاته