سلام علیکم و رحمه الله
بسم الله الرحمن الرحیم
«الهی وَ أَنْطِقْنِی بِالْهُدَی، وَ أَلْهِمْنِی التَّقْوَی»
شب جمعه، شب رحمت و مغفرت، شب زیارتی سالار شهیدان، تقاضا میکنم به روان تابناک حضرت صدیقه طاهره فاطمه الزهرا سلاماللهعلیها و پدر بزرگوارشان و همسر مظلومش و فرزندان معصومش، صلواتی هدیه بفرمایید. به روان مادران شهدا که فردا به نام و یاد آنها نامگذاری شده مخصوصا مادر آن چهار شهید صلواتی عنایت بفرمایید. در جوار امامزادگان، ذریّه پیامبر هستیم، به روان تابناک امامزادگانی که ما میهمان آنها هستیم، عالمانی که در اینجا خفتهاند، مومنین، مومناتی که در اینجا منتظر دعای شما هستند، به روان پاک همه آنها صلواتی هدیه بفرمایید.
امشب در خدمت سه آیه آخر سوره مبارکه تحریم هستیم.
بیش از 900 بار خداوند در قرآن با نام (رَبّ) معرفی شده است، به معنای صاحب و پرورش دهنده، همه موجودات عالم صاحب و پرورش دهنده ای دارند، خداوند در قرآن میآموزد اگر چیزی میخواهید ، با نام (رَبّ) او را صدا بزنید، چرا که او پرورش دهنده ماست، او صاحب ماست، یکی از راه هایی که خدا در قرآن برای تربیت ما انسانها، زیاد به کار برده است، معرفی الگوهاست. الگوهایی که هم بد هستند و هم خوب، آدمهایی که مثل ما در بهترین شرایط و امکانات و مربیان بودند، اما بدترین تصمیمها را گرفتند، جهنمی شدند، ولی برعکس انسانهایی که در سختترین شرایط توانستند ایمان خود را حفظ کنند و تصمیمات درستی بگیرند، خداوند در این سه آیه، چهار زن را به عنوان الگو معرفی میکند، دو زن به عنوان الگو و عبرت بد و دو زن به عنوان الگو و عبرت خوب که در حال حاضر هم در جامعه ما وجود دارند. حالا با این مقدمه و با ذکر صلواتی این آیات را توضیح میدهیم.
« اعوذ بالله من الشیطان الرجیم»
«ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِينَ كَفَرُوا»، خداوند برای کافران مرد و زن، مثال زد ولی مثالی که زده است به عنوان الگو برای مردان و زنان کافر، از دو زن است، «امْرَأَتَ نُوحٍ وَامْرَأَتَ لُوطٍ»، همسران دو پیامبر، همسر نوح و همسر لوط، مگر میشود؟ همسر پیامبر باید الگو خوبان، مومنان، پاکان و امینان باشد، مگر میشود؟ خداوند شهید مطهری را رحمت کند، میگوید: در قرآن آیات زیادی به معنای اختیار انسان است اما به نظر من (شهید مطهری) مناسب ترین آیه که نشان میدهد، انسان اختیار دارد، همین چند آیهای است که امشب میخوانیم. یک زن در خانه یک پیامبر و با تربیت یک پیامبر نمیخواهد ایمان، بهشت و سعادت را بپذیرد، این بدین معناست که آیا مرد او نقصی داشته است؟ خیر ... مربی او نقصی داشته است؟ خیر .... محیط زندگی او مشکلی داشته است؟ خیر ... خدا مرحوم آقای فلسفی را که الان در جوار قبر ایشان هستیم ، رحمت کند، این خطیب توانا و پژوهشگری که پس از صد سال کتابهای او برای تربیت ما و جوانان و فرزندانمان به کار میآید، نوشته است: « سرنوشت فرزندان ما را این عاملها رقم میزند: 1) وراثت، 2) تربیت و3) اراده ... در بین این سه عامل ، آن عامل اصلی اراده است. درست است که وراثت و این ژنها بسیار تاثیر دارد و میتواند زمینه ساز هدایت یا گمراهی باشد، تربیت، محیط، رسانه، خانواده، جامعه، اینها هم بسیار اثر دارند، اما آن حرف اصلی و آخری را اراده انسان میزند. » «ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِينَ كَفَرُوا»، خداوند برای کافران، مردان و زنان کافر، دو زن را مثال زده است، در خانه پیامبر، در بهترین محیط، در بهترین محتوا، بهترین لقمه، زنانی کافر زندگی کردند. خداوند میخواهد بفرماید که خود انسان و اراده او بسیار نقش دارد.
.... صدها چراغ دارد و بیراهه میرود ....
یعنی انسان چنین وضعی دارد که با صدها پروژکتور راه را از بیراهه تشخیص میدهد ولی میگوید چاه را میخواهم، میداند خوشبختی و بدبختی چیست ولی بدبختی را برمیگزیند، حالا این دو همسر پیامبر چه کردند؟
« فَخَانَتَاهُمَا فَلَمْ يُغْنِيَا عَنْهُمَا»، به شوهرانشان، به همسرانشان خیانت کردند، چه نوع خیانتی؟ پیامبر عزیز اسلام صلیاللهعلیهوآله می فرماید: خیانت این دو زن از جنس عفت نبوده است، چرا که در طول تاریخ نداریم، پیامبری که همسرش بی عفتی کرده باشد. پس منظور از خیانت، خیانت به مکتب، خیانت به رهبر است .... چرا که پیامبران مخالفانی داشتند، مخالفانی که میخواستند، دستگاه پیامبران را تعطیل کنند، اسراری در خانه پیامبران بوده است، نباید به بیرون منتشر میشده است، این دو خانم، آن اسرار را به مخالفان و دشمنان میرساندند، باعث میشدند خدا پرستان آسیب ببینند و دیرتر به اهدافشان برسند.
در آغاز این سوره آیاتی است که به برخی از همسران پیامبر اسلام میپردازد. مفسر جهان اسلام آقای جوادی آملی میفرماید: « این آیه آخر؛ یعنی آیه دهم سوره تحریم ، به خیانت بعضی از همسران پیامبر اسلام هم میتواند اشاره داشته باشد.» بعضی از آدمها فکر میکنند به خاطر نسبتشان با فلانی به بهشت میروند !!! خانمها، آقایان، پیامبر عزیز ما فرمود: « فاطمه جان اگر فکر میکنی، در قیامت بگویی من دختر پیامبر خاتم هستم و تو به بهشت خواهی رفت، اشتباه میکنی!! باید در قیامت این را بگویی که من چه کردهام. چه دستاورد و عملکردی داشتهام.» صرف دختر و پسر و برادر پیامبر بودن، مشکلی را حل نمیکند.
«كَانَتَا تَحْتَ عَبْدَيْنِ مِنْ عِبَادِنَا صَالِحَيْنِ»، این دو خانم تحت تربیت دو بنده صالح ما بودند، «فَخَانَتَاهُمَا»، خیانت کردند، «فَلَمْ يُغْنِيَا عَنْهُمَا مِنَ اللَّهِ شَيْئًا»، حالا که خیانت کردند، این دو پیغمبر نمیتوانند برای آنها کاری انجام بدهند. ما عقیده داریم شفاعت اولیاء، شفاعت پیامبران، در آن دنیا تاثیر دارد حتی در زیارتنامه پیامبر (ص) میخوانیم ، خداوند این آبرو را به پیامبر داده که هرکس به زیارت پیامبر برود، از پیامبر بخواهد که یا رسول الله تو از خدا بخواه تا گناهان مرا ببخشد، میبخشد، ولی اگر کسی به مکتب پیغمبر و به پیغمبر خیانت کرده باشد حتی شفاعت او هم تاثیری ندارد.
« فَلَمْ يُغْنِيَا عَنْهُمَا مِنَ اللَّهِ شَيْئًا»، اسرار خانه پیامبر امانت است، حضرت نوح (ع) پیامبر اولوالعزم و حضرت لوط (ع) پیامبر غیر اولوالعزم هستند، دو زن در خانه آنها اختلال ایجاد کردند، در پیروان آن دو پیامبر صدمه ایجاد کردند، «وَقِيلَ ادْخُلَا النَّارَ مَعَ الدَّاخِلِينَ»، در دنیا، در آخرت بدبخت خواهند شد، در قیامت به آنها، به همسر نوح و همسر لوط، گفته میشود که همراه داخل شوندگان، داخل جهنم شوید . از این آیه میفهمیم آدمها مصونیّت ندارند، الان در بعضی از کشورها، بعضی از مسئولان مثل وزرا، نمایندگان و ..... مصونیّت دارند، ولی در پیشگاه خداوند هیچکس حتی همسر پیامبر مصونیّت ندارند، آقا علی ابن موسی الرضا علیهالسلام برادری دارند به نام زید، او در بصره تشکیلات و جمعیتی را راه انداخته بود، یک راهی غیر از راه امام رضا علیهالسلام را راه انداخته بود، ایشان به برادرش زید فرمودند: « این مقامی که ما به آن رسیدهایم به خاطر تقوا و پاکی به ما داده شده است، نه صرف اینکه بگوییم فرزندان فاطمه سلاماللهعلیها و فرزند پیغمبر هستیم ، به ما عطا نشده است. » نکته مهمی در این آیه است، از این آیه میفهمیم زن میتواند الگوی صلاح یا فساد در طول تاریخ باشد، از این آیه میفهمیم که از بیادبان هم میتوان ادب آموخت، یک نگاهی به همسر و پسر نوح ، به همسر لوط بیاندازیم ، از این آیه میآموزیم که زن در عقیده و عمل آزاد است ، حتی در خانه پیغمبر میتواند راهی غیر از راه پیغمبر و یا حتی مخالف آن را انتخاب کند. این آیه به ما میگوید که جریان کفر و نفاق حتی در خانه پیامبران و امامان هم نفوذ میکند، ما در بین امامانمان هم دو امام را داریم که یک مظلومیت خاصی دارند، امام دوم و امام نهم ما به دست همسرانشان به شهادت رسیدند، یعنی عامل نفاق، عامل کفر حتی میتواند تا اینجا نفوذ کند، از این آیه میآموزیم حتی وابستگان فاسد نمیتوانند ضربهای به عصمت و عدالت رهبران آسمانی بزنند.
«وَضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِينَ آمَنُوا»، خداوند برای مؤمنین هم مثال زده است، چه کسی را ؟ باز هم یک زن را، یک زنی که در کاخ شاه همه وسایل برای او مهیا است، هیچ کم و کاستی ندارد، اما او به تاریخ آموخت که اراده انسان، سرنوشت را تعیین میکند، از وقتی که فرعون فهمید همسرش ایمان آورده است، اول با نرمی با او صحبت کرد، دید جواب نمیدهد، بعد با تهدید با او برخورد کرد، دید جواب نمیدهد، بعد او را زیر آفتاب سوزان در صخرههای کوهستان چهار میخ کرد، دستها و پاهای او را بست، ولی باز هم تسلیم نشد، این انسان است، انسان چنین لیاقتی، چنین شایستگی دارد که در بهترین شرایط وقتی حق را میشناسد، حق را انتخاب میکند، فرعون را با همه امکانات رها میکند، آسیه خود را آنقدر بالا میبرد که کنار حضرت خدیجه سلاماللهعلیها، کنار حضرت فاطمه الزهرا سلاماللهعلیها، کنار حضرت مریم سلاماللهعلیها می نشیند، چه کسی؟ همسر یک پادشاه. این قابلیت انسان است، امروز هم چنین زنانی وجود دارند، در ایران، در اروپا، در آمریکا ، به محض آنکه حق را شناخت، از همه هستیاش، از همه امکاناتش صرف نظر میکند و به سمت حق میآید، میداند اگر به سمت جبهه حق بیاید محرومیت دارد، اولین مبلغی که پیامبر اسلام اعزام کرد، یک بچه پولدار به نام مصعب است که پدر و مادرش سرمایهدار بودند ولی اسلام را پسندید و انتخاب کرد، وقتی پدر و مادرش فهمیدند که او مسلمان شده است، او را از ارث و از ثروت محروم کردند ، ولی او تسلیم نشد، اولین مبلغ برای شهر مدینه، اولین امام جماعت نمازجمعه، اولین معلم قرآن، اولین آموزش دهنده احکام یک بچه پولدار هست، که از راحتی و آسایش و از لذت و غذا دل می کند.
«وَضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِينَ آمَنُوا امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ»، همسر فرعون الگوی مومنان است. «إِذْ قَالَتْ»، آن هنگام که گفت : «رَبِّ ابْنِ لِي عِنْدَكَ بَيْتًا فِي الْجَنَّةِ»، خدایا کاخ و غذا و لباس فرعون را نمیخواهم، خانهای نزد خودت در بهشت برای من بنا کن. «وَنَجِّنِي مِنْ فِرْعَوْنَ وَعَمَلِهِ»، پروردگارا نجات بده مرا ازا فرعون و کارهای او، «وَنَجِّنِي مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ»، نه تنها فرعون بلکه فرعونیان آنها هم قابل تحمل نیستند و نمیخواهم در اجتماعات آنها باشم، نمیخواهم به سبک آنها زندگی کنم. از این آیه چه درسهایی خداوند به ما آموخته است ؟ این آیه به ما درس میدهد که آسیه همسر فرعون، محیط زده نبود، محیط شخصیت او را نساخته بود ، او با منطق در برابر رژیم فاسد فرعونی ایستاد، از لباس، از کاخ، از غذا از مادیات گذشت و فضای سکوت و خفقان فرعونی را زیر شکنجه شکست. اولین خانم که در اسلام شهید شد، چه کسی بوده است؟ سمیه ... خیلی شکل شهادت این دو خانم مقاوم به هم شباهت دارد ، منتها سمیه یک برده بود، آسیه یک بانوی کاخ نشین ولی هر دو مقاومت کردند، اینقدر شکنجه شدند تا جان باختند، اما بر اعتقاد خودشان ایستادگی کردند، تا آخرین لحظه دست از موسی ابن عمران برنداشت و حامی رهبر بود، به کمتر از بهشت در جوار خدا قانع نشد، شهامت داشت و تهدیدات فرعون بر او اثر نکرد، منطق و عقل و وحی را بر وابستگی خانوادگی ترجیح داد . برایش مهم بود که حق چه میگوید. او این شعار را بر هم زد... چه شعاری ؟
.... خواهی نشوی رسوا ، همرنگ جماعت شو .....
خیر !!! من نه همرنگ جماعت میشوم و نه رسوا میشوم، او ثابت کرد که یک دست هم صدا دارد، صدای آسیه الان سه هزار سال است که در فضای جامعه جهانی پیچیده ، او ثابت کرد که با یک گل هم بهار میشود.
سالار شهیدان حضرت امام حسین علیهالسلام یکی از درسهایی که به ما داد همین بود که با یک گل هم بهار میشود، بوی عطر امام حسین علیهالسلام الان جمعیتهای بسیاری را معطر کرده است.
در آیه آخر سوره تحریم یک الگوی دیگر معرفی میشود، «وَمَرْيَمَ ابْنَتَ عِمْرَانَ الَّتِي أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا»، در قرآن کریم 34 بار نام حضرت مریم سلاماللهعلیها آمده است، در 12 سوره قصه آن آمده است و یک سوره به نام او آمده است، در این آیه چهار ویژگی از او که برای ما الهام بخش است آمده است. 1) پاکدامنی : « أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا» ، بانویی که دامنش را پاک نگه داشت. 2) دمیده شدن روح الهی : « فَنَفَخْنَا فِيهِ مِنْ رُوحِنَا»، خداوند از روی اعجاز، مثل اینکه پدر ما آدم را بدون پدر و مادر آفرید، عیسی علیهالسلام را بدون پدر بوسیله مادری پاکدامن به نام مریم سلام الله علیها به این جهان آورد. 3) « وَصَدَّقَتْ بِكَلِمَاتِ رَبِّهَا وَكُتُبِهِ»، این بانو به مکتب پیامبران و کتابهای آسمانی ایمان آورد و تصدیق کرد، 4) «وَكَانَتْ مِنَ الْقَانِتِينَ»، او اهل طاعت و عبادت بود، آنقدر عبادت میکرد که زکریای نبی، دلشکسته شد، هرگاه از کنار محراب این بانو گذر میکرد، میپرسید این میوه و یا غذای تازه از کجا آمده است، حضرت مریم سلاماللهعلیها میگفت از جانب خداوند، بانویی که از آسمان برای او غذا میفرستادیم، او هم الگوی شماست، الگو پاکدامنی، الگو دریافت الطاف الهی، الگوی تصدیق و باور کردن پیامبران و کتابهای آسمانی و الگو طاعت و عبادت برای شماست.
خلاصه مباحث امشب چه بود ؟ یکی از روشهای تربیتی خداوند معرفی الگوهاست، نگاه کنیم و درس بگیریم، هم از الگوهای بد و هم از الگوهای خوب ، الگوهای بد یعنی از کسانی که در بهترین شرایط، بدترین تصمیم را گرفتند و الگوهای خوب، کسانی که در سختترین شرایط، بهترین تصمیمات را گرفتند، اینها میتوانند راه را به ما نشان بدهند. در مکتب اهل بیت، امام زمان عجلاللهتعالیفرجهالشریف در نامهای که شیح طوسی در کتاب خودش آورده است شرایط سخت آخرالزمان را بیان کرده است، در آن نامه آورده است که حضرت فاطمه سلاماللهعلیها دختر پیامبر است. این معنایش آن است که آخرالزمانیها خیلی به فاطمه شناسی محتاج هستند. و امشب شب رحلت یک مادر، مادر چهار شهید حضرت ام البنین علیها السلام است، باید قدردان خانوادههای شهدا باشیم.
خدایا به حق اولیاءات که ما اینجا در جوارشان صحبت کردیم، نماز خواندیم، ما را به خودمان وا مگذار. شر اشرار و بدخواهان را به خودشان برگردان. خدایا پدر و مادرها، معلمان، علما که ما را مسلمان و شیعه تربیت کردند، بر سفره احسانت میهمان بفرما. خدایا بچههایمان را در یوم القیامه از بهترین مسلمانان تربیت بفرما. بیماران لباس شفا بپوشان. زیارت شهدا، شفاعت شهدا را نصیب ما بفرما. وسیله ازدواج، اشتغال، مسکن برای جوانها فراهم بفرما. رهبر عزیزمان، کشور عزیزمان، مردم عزیزمان را از هر گزندی به دور بدار. نثار ارواح مومنین، مومنات، شهیدان و گذشتگان این جمع و روح بلند امام خمینی صلواتی تقدیم بفرمایید.
اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم
