چرا حضرت معصومه سلام الله علیها ازدواج نكرده؟

rate

چرا حضرت معصومه سلام الله علیها ازدواج نكرده؟

۱۳۹۵/۱۰/۱۸0 دیدگاه3093 مشاهده

تقریباً قطعی است كه حضرت معصومه(علیها السلام) ازدواج نكرده است، در این صورت این سؤال پیش می آید كه سنت ازدواج مستحب مؤكد اسلامی است، پس چرا ایشان ازدواج نکردند؟.

آنچه مسلم است هیچكدام از دختران حضرت موسی بن جفر(علیه السلام) ازدواج نكرده بودند ولی در مورد علت آن نقطه نظرهای مختلف ارائه شده است:
1)"یعقوبی" پیشتاز مورخان شیعه می نویسد: حضرت موسی بن جعفر(علیه السلام) وصیت فرمود كه دخترانش ازدواج نكنند، و لذا هیچیك از آنان ازدواج نكرد، به جز"ام سلمه" كه آن هم ازدواج موقعی نبود، بلكه وی از مصر عازم حج بود، برای این كه در سفر محرمی داشته باشد با پسر عمویش قاسم بن محمد بن جعفر صادق(علیه السلام) عقد محرمیت جاری كرد.(1)

بدون تردید فرمایش یعقوبی صحیح نیست، زیرا:
اولاً چنین وصیتی برخلاف سنت رسول اكرم و سیره امامان اهلبیت(علیه السلام) است و هرگز چنین وصیتی از امام معصوم امكان پذیر نیست.
ثانیاً متن وصیت نامه حضرت موسی بن جعفر(علیه السلام) خوشبختانه در طول قرون و اعصار از حوادث باقی مانده، و در كتاب های مورد اعتماد و استناد درج شده است.
مرحوم كلینی متن كامل وصیت نامه آن حضرت را در كافی شریف آورده است. حضرت موسی بن جعفر(علیه السلام) در این وصیت نامه پس از آن كه همه‌ فرزندانش را به تبعیت از امام رضا(علیه السلام) فرمان می دهد، در مورد فرزندانش می فرماید:
"هركدام از آنها اگر بخواهد خواهرش را تزویج كند، بدون اجازه و فرمان امام(علیه السلام) چنین حقی را ندارد، زیرا او به مصالح قومش در امر ازدواج از همه آنها آگاهتر است".
مولای متقیان امیرمؤمنان(علیه السلام) نیز همسران فراوانی اختیار نمود، كه به جز حضرت فاطمه زهرا، سلام الله علیها، در مورد هیچیك از آنها ادعای عصمت نشده است
در فراز دیگری از همین وصیتنامه می فرماید:
""هیچ یك از دخترانم را نباید برادران مادری، سلاطین و یا عموهایشان شوهر دهند، مگر با نظر و مشورت حضرت رضا(علیه السلام)، اگر بدون اجازه او به چنین كاری اقدام كنند، با خدا و رسول خدا مخالفت ورزیده اند و در سلطنت خدا منازعه نموده اند، زیرا او به مصالح قومش در امر ازدواج آگاه تر است، پس هر كسی را او بخواهد تزویج می كند و هر كسی را او نخواهد تزویج نمی كند".(2(
این وصیت نامه در منابع حدیثی فراوان به همین تعبیر آمده(3)و هرگونه شك و تردید را در این زمینه از بین برده است.
در این وصیتنامه حضرت موسی جعفر(علیه السلام) با این تعبیرهای قاطع و روشن به فرزندان خود اعلام می كند كه حجت خدا بعد از وی حضرت رضا(علیه السلام) است و در موردی، از جمله مسئله ازدواج از او اطاعت كنند.
روی این بیان فرمایش یعقوبی بی اساس است و نمی توان بر آن اعتماد كرد، علامه‌ قرشی نقل یعقوبی را صریحاً مجعول اعلام كرده است.(4(
2نظر دوم این كه است كه دختران حضرت موسی بن جعفر(علیه السلام) در نهایت كمال بودند و كسی كه همسنگ آنها باشد پیدا نمی شد.
این نظر در مورد حضرت معصومه سلام الله علیها صحیح است، زیرا به جهت احتمال عصمت در مورد آن حضرت، احدی در عصر ایشان پیدا نمی شد كه همسنگ آن حضرت باشد و جز پدر، برادر و برادرزاده ایشان در مورد هیچ مرد دیگری در آن ایام ادعای عصمت نشده است.
در این جا به یك نكته اشاره می كنیم و آن اینكه:
اگر مردی معصوم باشد می تواند با زنان غیر معصوم ازدواج كند، چنانكه پیامبران عظیم الشأن با زنان فراوانی ازدواج كرده اند كه در مورد هیچیك از آنها ادعای عصمت نشده است.(5(.
این بیان در مورد مرد معصوم شرط نشده كه حتماً باید با زن معصوم ازدواج كند، و عملاً ـ به جز در مورد حضرت زهرا ـ‌ چنین نشده است.
ولی اگر زنی معصوم باشد، آیا می تواند شوهر غیر معصوم برای خویش اختیار كند؟ ظاهراً پاسخ منفی است، زیرا:
با توجه به لزوم اطاعت زن از همسر، اگر شوهر معصوم باشد، هرگز فرمانی بر خلاف فرمان خدا صادر نمی كند و هرگز در دوران زندگی دچار مشكل نمی شوند، ولی اگر شوهرش معصوم نباشد، احتمال این معنی هست كه به اموری دستور دهد كه با فرمان پروردگار سازگار نباشد، در اینجا وظیفه و تكلیف همسر معصومش چه خواهد بود؟
یك زن معصوم نمی تواند برخلاف رضای پروردگار گام بردارد و مخالفت با فرمان شوهر نیز شایسته مقام یك زن معصوم نیست.
شاهد گفتار ما این است كه در مورد"كفو" بودن حضرت فاطمه زهرا(علیه السلام) با حضرت علی(علیه السلام) مسأله اینگونه مطرح می شود كه:
"اگر علی(علیه السلام) آفریده نمی شد، برای حضرت زهرا همسنگی نبود".(6(
پیك وحی از طرف حضرت احدیت بر قلب شریف پیامبر اكرم(صلی الله علیه و آله) اینگونه پیام می آورد:
"لَوً لَمً اَخْلُقً عُلِیاً لَما كانُ لِفاطِمُهَ اِبًنَتِكُ كُفْو ‏ٌ عُلی وُجًهِ الْأَرًضِ، آدُمْ فَمُنً دْونَهْ":
"اگر من علی(علیه السلام) را نمی آفریدم، برای دخترت فاطمه همسنگی در روی زمین نبود، نه آدم و به هر كسی كه بعد از او آمده است".(7(
ولی هرگز اینگونه مطرح نشده كه اگر فاطمه نبود، برای حضرت علی"كُفو" و همسنگی نبود. اگر چه این معنی نیز درست است و به جز حضرت زهرا(علیه السلام) كُفو و همسنگی برای مولای متقیان نبود، ولی عملاً حضرت علی(علیه السلام) با زن های زیادی ازدواج نمود.
این استنتاج ما درست باشد یا نه، عملاً هیچ زن معصومی با غیر معصوم ازدواج نكرده ا ست:
حضرت فاطمه زهرا، سلام الله علیها، كه عصمتش قطعی است و در بالاترین سطح عصمت می باشد، با امیرمؤمنان، صلوات الله علیه، ازدواج كرده، كه او نیز معصوم است و در بالاترین سطح عصمت قرار دارد.
هر خواستگار دیگری برای حضرت فاطمه(علیه السلام) می آمد، رسول اكرم(صلی الله علیه و آله) می فرمود:
"من منتظر فرمان خدا می باشم".(8)
بعد از حضرت زهرا، تنها بانویی كه عصمتش قطعی است حضرت مریم مادر حضرت عیسی(علیه السلام) می باشد، كه قرآن كریم از عصمت او خبر داده است(9) او نیز ازدواج نكرده است.
روی این بیان پس از پذیرش عصمت حضرت معصومه(علیه السلام) به جرأت می توان گفت كه برای آن حضرت همسنگی نبود تا ازدواج كند، زیرا در دوران زندگی او جز پدر، برادر و برادرزاده اش معصوم دیگری نبود.

ولی در مورد دیگر خواهرانش این نظر صحیح به نظر نمی رسد، زیرا:
اولاً سیره ائمه اطهار(علیه السلام) این نبود كه دختران خود را به جهت پیدا نشدن همسنگ در خانه نگه بدارند و مانع ازدواج آنها شوند، بلكه آنها عملاً و قولاً مؤمن و مؤمنه را"كفو" یكدیگر می دانستند و امر می فرمودند كه اگر دین و تقوای كسی را پسندیدید دختران را به همسری او درآورید.
ثانیاً در عصر امام كاظم(علیه السلام) جوانان شایسته ای از اولاد امام حسن مجتبی و از تبار حضرت سید الشهداء(علیه السلام) بودند كه می توانستند كفو دختران آن حضرت باشند، غیر از حضرت معصومه(علیه السلام) كه برای او كفوی متصور نیست.

و لذا احتمالاً نظر سوم درست باشد و آن خفقان شدید هارونی می باشد.
خفقان و اختناق در عصر هارون الرشید به جائی رسیده بود كه كسی جرأت نداشت به خانه‌ امام كاظم(علیه السلام) آمد و شد كند، كجا رسد به اینكه آرزوی دامادی آن حضرت را در سر بپروراند.
نتیجه می گیریم که علت عدم ازدواج حضرت معصومه علیها السلام وصیت پدر ایشان درباره عدم ازدواج دخترانشان نبوده است و این اصلا قول صحیحی نیست بلکه علت اصلی این موضوع عصمت ایشان و عدم همکفو برای ایشان بوده است چرا که یک زن معصومه باید شوهر معصوم داشته باشد مانند حضرت زهرا(سلام الله علیها) یا حضرت مریم که اصلا ازدواج نکرد و علت این امر به دلیل تبعیت زن از همسر است. ولی علت ازدواج نکردن خواهران ایشان خفقان آن دوران می باشد که بررسی صفحات تاریخ این نظر را تأیید می كند.

منابع:
(1) تاریخ بعقوبی: 3/151(2) اصول كافی: 1/317.(3) عیون الأخبار: 1/28، بحار: 48/276 و 49/ 224 و عوالم: 21/475.(4) حیاه الامام موسی بن جعفر: 2/497.(5) مانند همسر حضرت نوح و همسر حضرت لوط كه به تصریح قرآن كریم اهل دوزخ می باشند(سوره تحریم، آیه 10).(6) فردوس الأخبار: ج 3ص 418، ح 5170.
(7) عیون الأخبار: ج 1ص 177(باب 21، ح 4).(8) بحارالأنوار: ج 43 ص 107.(9) قرآن كریم از او"صدیقه" تعبیر كرده(سوره مائده، آیه 75) و براساس روایات لفظ"صدیق" و"صدیقه" دلالت بر عصمت می كند.(اصول كافی: ج 1ص 459(علی نورگست(تبیان)