(انظر) عنوان ۲۰ «الإمارة». القضاء بين النّاس : باب ۳۳۰۹.
الظلم : باب ۲۴۱۲.

۴۱۵۵

شِركَةُ الوُلاةِ في ظُلمِ عُمّالِهِم

۲۲۷۵۴.شرح نهج البلاغة عن ابنِ عبّاسٍ :شَهِدتُ عِتابَ عُثمانَ لِعليٍّ عليه السلام يَوما. فقالَ لَهُ في بَعضِ ما قالَهُ : نَشَدتُكَ اللّه َ أن تَفتَحَ للفُرقَةِ بابا !... فقالَ عليٌّ عليه السلام : أمّا الفُرقَةُ فمَعاذَ اللّه ِ أن أفتَحَ لَها بابا. و اُسَهِّلَ إلَيها سَبيلاً. و لكنِّي أنهاكَ عَمّا يَنهاكَ اللّه ُ و رَسولُهُ عَنهُ... أ لاَ تَنهى سُفَهاءَ بَني اُميَّةَ عَن أعراضِ المُسلِمينَ و أبشارِهِم و أموالِهِم ؟ و اللّه ِ. لَو ظَلَمَ عامِلٌ مِن عُمّالِكَ حَيثُ تَغرُبُ الشّمسُ لَكانَ إثمُهُ مُشتَرَكا بَينَهُ و بَينَكَ.... فقالَ عُثمانُ : لَكَ العُتبى. و أفعَلُ و أعزِلُ مِن عُمّالي كُلَّ مَن تَكرَهُهُ و يَكرَهُهُ المُسلِمونَ. ثُمَّ افتَرَقا. فصَدَّهُ مَروانُ بنُ الحَكَمِ عَن ذلكَ. و قالَ : يَجتَرِئُ علَيكَ النّاسُ. فلا تَعزِلْ أحَدا مِنهُم !^۱

۴۱۵۵

شريك بودن زمام داران در ستم كارگزارانشان

۲۲۷۵۴.شرح نهج البلاغة ( ـ به نقل از ابن عبّاس ـ ) : روزى شاهد گلايه عثمان از على عليه السلام بودم، از جمله سخنانى كه به او گفت اين بود كه: تو را به خدا قسم مى دهم مبادا باب تفرقه اى بگشايى... ! على عليه السلام فرمود: پناه به خدا كه من براى تفرقه بابى بگشايم و يا براى آن راهى هموار كنم. اما تو را از چيزى نهى مى كنم كه خدا و رسولِ او از آن نهيَت مى كنند... چرا دست نابخردان بنى اميّه را از ناموس و جان و مال مسلمانان كوتاه نمى كنى؟ به خدا سوگند، اگر يكى از كارگزاران تو در غرب عالم ستم كند، تو در گناه او شريكى!... عثمان گفت: رضايتت را به دست مى آورم. اين كار را مى كنم و هر يك از كارگزارانم را كه تو و مسلمانان از او ناراحت هستيد، بركنار مى سازم. سپس از هم جدا شدند. اما مروان بن حكم، عثمان را از اين كار منع كرد و گفت: مردم بر تو دلير مى شوند. بنا بر اين، هيچ يك از كارگزارانت را بركنار مكن!

1.شرح نهج البلاغة : ۹/۱۵.