۳۶۳۷
نَفيُ النَّسلِ عَنِ المُسوخِ
۱۸۹۹۹.رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله :إنّ اللّه تعالى لم يَجعَلْ لمَسخٍ نَسلاً و لا عَقِبا. و قد كانَتِ القِرَدَةُ و الخَنازيرُ قبلَ ذلكَ.۱
۱۹۰۰۰.عنه صلى الله عليه و آله :ما مَسَخَ اللّه ُ مِن شيءٍ فكانَ لَهُ عَقِبٌ و نَسلٌ.۲
۱۹۰۰۱.عنه صلى الله عليه و آله :إنّ اللّه َ لَم يَمسَخْ شيئا فيَدَعْ لَهُ نَسْلاً أو عاقِبَةً.۳
بيان :
في مجمع البيان في تفسير قوله تعالى : «و لَقد عَلِمْتُمُ الّذينَ اعْتَدَوا مِنْكُمْ في السَّبْتِ...»۴ عن ابن عبّاس قال : فمسخهم اللّه تعالى عقوبة لهم. و كانوا يتعاوون و بقوا ثلاثة أيّام لم يأكلوا و لم يشربوا و لم يتناسلوا. ثمّ أهلكهم اللّه تعالى. و جاءت ريح فهبّت بهم و ألقتهم في الماء. و ما مسخ اللّه اُمّة إلاّ أهلكها. و هذه القردة و الخنازير ليست من نسل اُولئك. و لكن مسخ اُولئك على صورة هؤلاء. يدلّ عليه إجماع المسلمين. على أنّه ليس في القردة و الخنازير من هو من أولاد آدم. و لو كانت من أولاد الممسوخين لكانت من بني آدم.
و قال مجاهد : لم يُمسَخوا قردةً و إنّما هو مَثَل ضربه اللّه كما قال : «كمَثَلِ الحِمارِ يَحْمِلُ أسْفارا» .۵ و حُكيَ عنه أيضا أنّه مُسخت قلوبهم. فجُعلت كقلوب القردة لا تقبل وعظا و لا تتّقي زجرا.
و هذان القولان يخالفان الظّاهر الّذي أكثر المفسّرين عليه من غير ضرورة تدعو إليه.۶
۳۶۳۷
قطع نسل مسخ شدگان
۱۸۹۹۹.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :خداوند متعال براى هيچ مسخ شده اى نسلى و بازمانده اى نگذاشت. [اين ]بوزينه ها و خوك ها قبلاً بوده اند.
۱۹۰۰۰.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :خداوند هيچ موجودى را مسخ نكرد كه برايش دنباله و نسلى باشد.
۱۹۰۰۱.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :خداوند هر موجودى را مسخ كرد، برايش نسل يا دنباله اى باقى نگذاشت.
توضيح:
در «مجمع البيان» در تفسير آيه «و لقد علمتم الذين اعتدوا منكم فى السبت... ؛ و كسانى از شما را كه روز شنبه [از فرمان خدا ]تجاوز كردند، خوب شناختيد ؛ پس ايشان را گفتيم: بوزينگانى طرد شده باشيد» از قول ابن عباس آمده است كه گفت: خداوند متعال آنها را با مسخ كردن كيفر داد. آنها بر يكديگر بانگ مى زدند و سه روز نَه چيزى خوردند و نَه آشاميدند و نَه زاد و ولد كردند و پس از سه روز، خداوند متعال آنان را هلاك كرد و بادى وزيدن گرفت و آنها را در آب انداخت. خداوند هيچ قومى را مسخ نكرد، مگر اين كه نابودشان ساخت. به اتّفاق آراى مسلمانان اين ميمون ها و خوك ها از نسل آن عدّه نيستند. بلكه آنان به صورت اين حيوانات مسخ شدند. در ميان ميمون ها و خوك ها از فرزندان آدم وجود ندارد و اگر اين ها از فرزندان مسخ شدگان بودند، بى گمان اين حيوانات آدميزاد بودند.
مجاهد مى گويد: آنان به ميمون تبديل نشدند، بلكه اين مَثَلى است كه خداوند متعال زده است؛ چنان كه فرموده است: «مانند مَثَل الاغ كه كتاب هايى را حمل مى كند». از مجاهد همچنين نقل شده است كه: دل هاى اين عدّه مسخ شد و مانند دل هاى بوزينگان شد كه نه اندرزى مى پذيرفت و نه از بانگ و هيبتى مى ترسيد.
اين دو گفته با ظاهر آيه، كه اكثر مفسّران به آن اعتقاد دارند، مخالف است و ضرورتى هم ندارد كه چنين تأويلات و توجيهاتى گفته شود.
1.كنز العمّال : ۴۰۰۲۲.
2.كنز العمّال : ۴۰۰۲۴.
3.مسند ابن حنبل : ۲/۳۹/۳۷۰۰.
4.البقرة : ۶۵.
5.الجمعة : ۵.
6.مجمع البيان : ۱/۲۶۴.