۳۵۸۰

مَثَلُ النَّفسِ

۱۸۶۳۳.بحار الأنوار :في حديثِ المِعراجِ : يا أحمدُ، لا تَتَزَيّنْ بِلِينِ اللِّباسِ و طِيبِ الطَّعامِ و لِينِ الوِطاءِ ؛ فإنّ النَّفسَ مَأوى كُلِّ شَرٍّ، و هيَ رَفيقُ كُلِّ سُوءٍ، تَجُرُّها إلى طاعَةِ اللّه ِ و تَجُرُّكَ إلى مَعصيَتِهِ. و تُخالِفُكَ في طاعَتِهِ و تُطيعُكَ فيما تَكرَهُ. و تَطغى إذا شَبِعَت و تَشْكو إذا جاعَت. و تَغضَبُ إذا افْتَقَرَت و تَتَكبَّرُ إذا استَغنَت. و تَنْسى إذا كَبِرَت و تَغفَلُ إذا أمِنَت. و هِي قَرينَةُ الشَّيطانِ. و مَثَلُ النَّفْسِ كمَثَلِ النَّعَامَةِ ؛ تأكُلُ الكَثيرَ و إذا حُمِلَ علَيها لا تَطيرُ. و مَثَلِ الدِّفلى^۱ ؛ لَونُهُ حَسَنٌ و طَعمُهُ مُرٌّ.^۲

۳۵۸۰

مَثَل نفْس

۱۸۶۳۳.بحار الانوار :در حديث معراج آمده است: اى احمد! با پوشيدن لباس نرم و خوراك هاى خوش مزه رنگارنگ و بستر نرم، خود را مياراى؛ زيرا نفسْ پناهگاه هر شرّ، و رفيق هر بدى است. تو آن را به سوى طاعت خدا مى كشانى و او تو را به نافرمانى او مى كشاند. در راه طاعت خدا با تو مخالفت مى كند و در آنچه ناخوش دارى از تو اطاعت مى كند. هرگاه سير شود، سركشى مى كند و چون گرسنه شود، زبان به شكايت مى گشايد. هرگاه نيازمند شود، خشم مى گيرد و چون بى نياز شود، گردن فرازى مى كند. هرگاه بزرگ شود، فراموش مى كند و چون احساس امنيت كند، غافل مى گردد؛ نفْس همدم شيطان است و حكايت نفْس حكايت شترمرغ است كه زياد مى خورد اما بار نمى كشد و [حكايتش ]حكايت گُلِ خرزهره است كه رنگش زيبا و طعمش تلخ است.

1.الدِّفلى : نبت مُرّ قتّالٌ. زهرُه كالورد الأحمر. فارسيّته: «خر زهره». (القاموس المحيط : ۳/۳۷۶).

2.بحار الأنوار : ۷۷/۲۳/۶.