(انظر) اللِّسان : باب ۳۵۱۲ حديث ۱۸۳۲۰.

۳۵۰۶

لِسانُ العاقِلِ وَراءَ قَلبِهِ

۱۸۲۸۰.رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله :إنّ لِسانَ المؤمنِ وَراءَ قَلبِهِ ؛ فإذا أرادَ أن يَتكَلّمَ بشَيءٍ تَدَبَّرَهُ بقَلبِهِ ثُمّ أمضاهُ بلِسانِهِ. و إنّ لِسانَ المُنافِقِ أمامَ قَلبِهِ ؛ فإذا هَمَّ بشَيءٍ أمضاهُ بلِسانِهِ و لَم يَتَدَبَّرْهُ بقَلبِهِ.^۱

۱۸۲۸۱.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :لِسانُ العاقِلِ وَراءَ قَلبِهِ. لِسانُ الجاهِلِ مِفتاحُ حَتفِهِ.^۲

۱۸۲۸۲.عنه عليه السلام :لِسانُ العاقِلِ وَراءَ قَلبِهِ. و قَلبُ الأحمَقِ وَراءَ لِسانِهِ.^۳

۱۸۲۸۳.عنه عليه السلام :إنّ لِسانَ المؤمنِ مِن وَراءِ قَلبِهِ. و إنّ قَلبَ المُنافِقِ مِن وَراءِ لِسانِهِ ؛ لأنّ المؤمنَ إذا أرادَ أن يَتكَلّمَ بكلامٍ تَدَبَّرَهُ في نَفسِهِ. فإن كانَ خَيرا أبداهُ و إن كانَ شَرّا و اراهُ. و إنّ المُنافِقَ يَتكَلّمُ بما أتى على لِسانِهِ لا يَدري ما ذا لَهُ و ما ذا علَيهِ.^۴

۳۵۰۶

زبان خردمند در پس دل اوست

۱۸۲۸۰.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :راستى كه زبان مؤمن در پس دل اوست؛ هرگاه بخواهد چيزى بگويد در دل به آن مى انديشد و سپس بر زبان مى راندش. اما زبان منافق جلوى دل اوست؛ هرگاه قصد سخنى كند آن را به زبان مى آورد و در دل به آن نمى انديشد.

۱۸۲۸۱.امام على عليه السلام :زبان خردمند، در پس دل اوست. زبان نادان، كليد مرگ اوست.

۱۸۲۸۲.امام على عليه السلام :زبان خردمند، در پس دل اوست و دل نابخرد، در پس زبان او.

۱۸۲۸۳.امام على عليه السلام :زبان مؤمن، در پشت دل اوست و دل منافق، در پشت زبان او؛ زيرا مؤمن هرگاه بخواهد سخنى بگويد، ابتدا درباره آن مى انديشد؛ اگر خوب بود اظهارش مى كند و اگر بد بود آن را پنهان مى دارد. اما منافق هرچه به زبانش آيد مى گويد، بى آن كه بداند چه سخنى به سود و چه سخنى به زيان اوست.

1.المحجّة البيضاء: ۵/۱۹۵.

2.. غرر الحكم: ۷۶۱۰و۷۶۱۱.

3.نهج البلاغة : الحكمة ۴۰.

4.نهج البلاغة : الخطبة ۱۷۶.