۱۷۹۱۶.عنه عليه السلام :النّاسُ مَنقُوصونَ مَدخُولونَ إلاّ مَن عَصَمَ اللّه ُ، سائلُهم مُتَعَنِّتٌ، و مُجيبُهُم مُتَكَلِّفٌ.^۱

۱۷۹۱۷.الإمامُ الحسنُ عليه السلام ( ـ لمّا سُئلَ عنِ الكُلفَةِ ـ ) : كلامُكَ فيما لا يَعنيكَ.^۲

۱۷۹۱۸.الإمامُ الباقرُ عليه السلام :إنَّ اللّه َ بَرَّأ محمّدا صلى الله عليه و آله مِن ثلاثٍ : أن يَتقوَّلَ علَى اللّه ِ. أو يَنطِقَ عن هَواهُ. أو يَتَكَلَّفَ.^۳

۱۷۹۱۹.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام :المُتَكلِّفُ مُخطِئٌ و إن أصابَ. و المُتَطوِّعُ مُصيبٌ و إن أخطَأ.^۴

۱۷۹۲۰.الإمامُ الكاظمُ عليه السلام :مَن تَكَلَّفَ ما ليسَ مِن عِلمِهِ ضَيَّعَ عَمَلَهُ و خابَ أمَلُهُ.^۵

۳۴۵۴

عَلاماتُ المُتَكلِّفِ

۱۷۹۲۱.رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله :أمّا علامةُ المُتَكلِّفِ فأربَعةٌ : الجِدالُ فيما لا يَعنيهِ. و يُنازِعُ مَن فَوقَهُ. و يَتعاطَى ما لا يُنالُ. و يَجعَلُ هَمَّهُ لِما لا يُنجيهِ.^۶

۱۷۹۱۶.امام على عليه السلام :خرد مردم، دستخوش خلل و كاستى است مگر كسى كه خدايش مصون بدارد. سؤال كننده شان لجوج و مجادله گر است و پاسخ دهنده شان متكلّف و خودنما.

۱۷۹۱۷.امام حسن عليه السلام ( ـ در پاسخ به اين سؤال كه تكلّف چيست؟ ـ ) فرمود : سخن گفتنت درباره چيزهاى بيهوده.

۱۷۹۱۸.امام باقر عليه السلام :خداوند محمّد صلى الله عليه و آله را از سه چيز مبرّا كرد: اين كه بر خدا سخن دروغ ببافد، يا از روى هواى نفْس خود سخن بگويد، يا تكلّف ورزد».

۱۷۹۱۹.امام صادق عليه السلام :متكلّف [كسى كه خود را به زور نه از روى رغبت به كارى وا دارد]، خطاكار است، هرچند [در واقع] كارش درست باشد و داوطلب عملش درست است، اگر چه [در واقع ]خطا كرده باشد.

۱۷۹۲۰.امام كاظم عليه السلام :كسى كه خودش را در آنچه در حيطه علم او نيست به تكلّف اندازد، كارش را تباه كرده و آرزويش به جايى نرسد.

۳۴۵۴

نشانه هاى شخص متكلّف

۱۷۹۲۱.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :اما نشانه متكلّف [عالِم نماى مدّعىِ علم]، چهار چيز است: در موضوعاتى كه به او مربوط نمى شود، بحث و مجادله مى كند. با بالا دست خود مى ستيزد. بدانچه نتواند رسيد، دست مى يازد و همّت خود را مصروف چيزى مى كند، كه نجاتش نمى دهد.

1.نهج البلاغة : الحكمة ۳۴۳.

2.تحف العقول : ۲۲۶.

3.بحار الأنوار : ۲/۱۷۸/۲۶.

4.بحار الأنوار : ۷۳/۳۹۴/۱.

5.الدّرة الباهرة : ۳۴.

6.تحف العقول : ۲۱.