۳۳۷۸

تَفسيرُ الكِبرِ

الكتاب :

أَ فَكُلَّما جاءَكُمْ رَسُولٌ بِما لاَ تَهْوَى أَنْفُسُكُمُ اسْتَكْبَرْتُمْ فَفَريقا كَذَّبْتُمْ وَ فَرِيقا تَقْتُلُونَ».۱

سَأَصرِفُ عَنْ آياتِيَ الَّذِينَ يَتَكَبَّرُونَ فِي الأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ وَ إِنْ يَرَوْا كُلَّ آيَةٍ لاَ يُؤْمِنُوا بِها...»۲.۳

(انظر) الأعراف : ۱۳. ۳۶. ۴۰. النحل : ۲۲. يونس : ۷۵.

الحديث :

۱۷۳۵۱.بحار الأنوار عن أبي ذرّ :دَخلتُ ذاتَ يَومٍ في صدرِ نَهارِهِ على رسولِ اللّه ِ صلى الله عليه و آله في مَسجدِهِ... فقلتُ : يا رَسولَ اللّه ِ، بأبي أنتَ و اُمي. أوصِني بِوَصيَّةٍ يَنفَعُني اللّه ُ بِها. فقالَ :... يا أبا ذَرٍّ. مَن ماتَ و في قَلبِهِ مِثقالُ ذَرَّةٍ مِن كِبرٍ لم يَجِدْ رائحَةَ الجَنَّةِ إلاّ أن يَتوبَ قبلَ ذلكَ. فقالَ : يا رسولَ اللّه ِ. إني لَيُعجِبُني الجَمالُ حتّى وَدِدتُ أنَّ عِلاقَةَ سَوطي و قِبالَ نَعلي حَسَنٌ. فَهل يُرهَبُ على ذلكَ ؟ قالَ : كيفَ تَجِدُ قَلبَكَ ؟ قالَ : أجِدُهُ عارِفا للحَقِّ مُطمَئنّا إلَيهِ. قالَ : ليسَ ذلكَ بالكِبرِ. و لكنَّ الكِبرَ أن تَترُكَ الحَقَّ و تَتَجاوَزَهُ إلى غيرِهِ. و تَنظُرَ إلَى النّاسِ و لا تَرى أنَّ أحَدا عِرضُهُ كَعِرضِكَ و لا دَمُهُ كَدَمِكَ.۴

۳۳۷۸

معناى كِبر

قرآن:

«پس چرا هر گاه پيامبرى چيزى را كه خوشايند شما نبود برايتان مى آورد، كبر مى ورزيديد؟ گروهى را دروغگو مى خوانديد و گروهى را مى كشتيد».

«به زودى كسانى را كه در زمين بناحق تكبّر مى ورزند، از آياتم روي گردان مى سازم. [به طورى كه ]اگر هر نشانه اى را [از قدرت من ]بنگرند، بدان ايمان نياورند».۵

حديث:

۱۷۳۵۱.بحار الأنوار ( ـ به نقل از ابوذر ـ ) : زمانى در آغاز روز در مسجد خدمت پيامبر خدا صلى الله عليه و آله رسيدم و گفتم: اى رسول خدا! پدر و مادرم به فداى شما! مرا يك سفارشى كنيد كه خداوند مرا بدان نفعى رساند، حضرت فرمود: اى ابوذر! هر كس بميرد و در دلش ذرّه اى تكبّر باشد، بوى بهشت را استشمام نمى كند مگر اين كه پيشتر توبه كند. عرض كرد: اى رسول خدا! من زيبايى را دوست دارم، حتى دوست دارم بند تازيانه ام و دوال كفشم زيبا باشد. آيا از اين حالت، بيمِ كبر و خود پسندى مى رود؟ فرمود: دلت را چگونه مى يابى؟ عرض كرد: آن را شناساى حق و آرام گرفته بدو، مى يابم. فرمود: پس اين حالت، كِبر نيست. بلكه كبر، آن است كه حق را فرو گذارى و به ناحق روى آورى و به مردم با اين ديد نگاه كنى كه هيچ كس آبرويش چون آبروى تو و خونش چون خون تو نيست.


1.البقرة : ۸۷.

2.الأعراف : ۱۴۶.

3.الآيات التي ورد فيها الكبر بمعنى الاستكبار على اللّه سبحانه و جحود الحقّ تبلغ ثمانِ و خمسين آية. فراجع.

4.بحار الأنوار : ۷۷/۷۴. ۹۰/۳.

5.آياتى كه در آنها كِبر به معناى گردن فرازى در برابر خداوند سبحان و انكار حق آمده، به پنجاه و هشت آيه مى رسد.