۱۷۰۳۷.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :جَعَلَنا اللّه ُ و إيّاكم مِمَّن يَسعى (سَعى) بقَلبِهِ إلى مَنازِلِ الأبرارِ بِرَحمَتِهِ.^۱

۱۷۰۳۸.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام :القَصدُ إلَى اللّه ِ بالقُلوبِ أبلَغُ مِن القَصدِ إلَيهِ بالبَدَنِ. و حَرَكاتُ القُلوبِ أبلَغُ مِن حَرَكاتِ الأعمالِ.^۲

۱۷۰۳۹.الإمامُ الجوادُ عليه السلام :القَصدُ إلَى اللّه ِ تعالى بالقُلوبِ أبلَغُ مِن إتعابِ الجَوارحِ بالأعمالِ.^۳

۳۳۳۰

أصنافُ القُلوبِ

۱۷۰۴۰.رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله :القُلوبُ أربَعةٌ : قَلبٌ فيهِ إيمانٌ و ليسَ فيهِ قرآنٌ. و قَلبٌ فيهِ إيمانٌ و قرآنٌ. و قَلبٌ فيهِ قرآنٌ و ليسَ فيهِ إيمانٌ. و قَلبٌ لا إيمانَ فيهِ و لا قرآنَ : فأمّا الأوَّلُ كالتَّمرَةِ طَيِّبٌ طَعمُها و لا طِيبَ لَها. و الثاني كَجِرابِ المِسكِ طَيِّبٌ إن فُتِحَ و طَيِّبٌ إن وَعاهُ. و الثالثُ كالاُشنَةِ طَيِّبٌ ريحُها و خَبيثٌ طَعمُها. و الرابعُ كالحَنظَلَةِ خَبيثٌ رِيحُها و طَعمُها.^۴

۱۷۰۳۷.امام على عليه السلام :خداوند به لطف و رحمت خود، ما و شما را از كسانى قرار دهد كه با دل خويش به سوى منزلهاى نيكوكاران ره مى سپارد.

۱۷۰۳۸.امام صادق عليه السلام :ره سپردن به سوى خدا با دلها، رساننده تر است تا ره سپردن به سوى او با بدن. و حركتهاى دلها رساننده تر [به سر منزل مقصود] از حركتهاى اعمال است.

۱۷۰۳۹.امام جواد عليه السلام :ره سپردن به سوى خداوند متعال با دلها، از به رنج افكندن اعضاى بدن با اعمال رساننده تر [به سر منزل مقصود ]است.

۳۳۳۰

انواع دلها

۱۷۰۴۰.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :دلها چهار گونه اند: دلى كه در آن ايمان هست و قرآن نيست، دلى كه در آن هم ايمان هست هم قرآن، دلى كه در آن قرآن هست و ايمان نيست و دلى كه در آن نه ايمان هست و نه قرآن. دل اوّل همچون خرماست، خوش طعم است، اما عطر ندارد. دل دوم، همچون مشكدان است كه اگر دَرَش را باز كنى خوش بوست و اگر هم ببندى باز خوش بوست. دل سوم، مانند اشنان است؛ خوشبو و بد طعم. دل چهارم مانند حنظل^۵ است؛ بد بو و بد طعم.

1.نهج البلاغة : الخطبة ۱۶۵.

2.مشكاة الأنوار : ۴۴۸/۱۵۰۵.

3.الدّرة الباهرة : ۳۹.

4.النوادر للراوندي:۹۰/۲۶.

5.گياهى است كه ميوه آن به بزرگى يك نارنج است و مصرف داروئى دارد، و بسيار تلخ است. فرهنگ معين: ۴ / ۵۲۰۷.