(انظر) بحار الأنوار : ۷۰ / ۳۴ تحت عنوان «تبيين». المحجّة البيضاء : ۵ / ۴ «بيان معنَى النفس و الروح و العقل و القلب و ما هو المراد بهذه الأسامي».
۳۳۲۶
مَنزِلَةُ القَلبِ مِنَ الجَسَدِ
۱۷۰۲۸.رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله :إذا طابَ قلبُ المَرءِ طابَ جَسَدُهُ. و إذا خَبُثَ القلبُ خَبُثَ الجَسَدُ.۱
۱۷۰۲۹.عنه صلى الله عليه و آله :في الإنسانِ مُضغَةٌ. إذا هي سَلِمَت و صَحَّت سَلِمَ بها سائرُ الجَسَدِ، فإذا سَقِمَت سَقِمَ بها سائرُ الجَسَدِ و فَسَدَ. و هِي القلبُ.۲
۱۷۰۳۰.عنه صلى الله عليه و آله :إنَّ في الرَّجُلِ مُضغَةً إذا صَحَّت صَحَّ لها سائرُ جَسَدِهِ. و إن سَقِمَت سَقِمَ لها سائرُ جَسَدِهِ. قَلبُهُ.۳
۱۷۰۳۱.عنه صلى الله عليه و آله :القَلبُ مَلِكٌ و لَهُ جُنودٌ. فإذا صَلَحَ المَلِكُ صَلَحَت جُنودُهُ. و إذا فَسدَ المَلِكُ فَسَدَت جُنودُهُ.۴
۳۳۲۶
جايگاه دل نسبت به بدن
۱۷۰۲۸.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر گاه دل انسان پاك شود، بدنش نيز پاك گردد و هر گاه دلش ناپاك شود، بدنش نيز ناپاك گردد (اعمال و رفتارهاى ناپسندى از او سرزند).
۱۷۰۲۹.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :در انسان پاره گوشتى است كه اگر آن سالم و درست باشد، ديگر [اعضاى] بدن به وسيله آن سالم مى شود و هر گاه آن بيمار شود ساير [اعضاى ]بدن بيمار و تباه مى گردد. آن پاره گوشت. دل است.
۱۷۰۳۰.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :در وجود آدمى پاره گوشتى است كه اگر آن سالم باشد، بقيه بدنش سالم مى ماند و اگر آن بيمار شود، سايرِ بدنش بيمار مى شود. آن پاره گوشت دل اوست.
۱۷۰۳۱.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :دل، پادشاهى است كه سپاهيانى دارد. هر گاه پادشاه شايسته باشد، سپاهيانش شايسته باشند و هر گاه پادشاه فاسد شود، سپاهيانش نيز به فساد و تباهى افتند.
1.كنز العمّال : ۱۲۲۲.
2.الخصال : ۳۱/۱۰۹.
3.كنز العمّال : ۱۲۲۳.
4.كنز العمّال : ۱۲۰۵.