۳۲۹۴
القَضاءُ وَ القَدَرُ
الكتاب :
قُلْ لَنْ يُصِيبَنا إِلاَّ ما كَتَبَ اللّه ُ لَنا هُوَ مَوْلاَنا وَ عَلَى اللّه ِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ».۱
وَ لكِنْ لِيَقْضِيَ اللّه ُ أمْرا كانَ مَفْعُولاً».۲
ما كانَ عَلَى النَّبِيِّ مِنْ حَرَجٍ فِيما فَرَضَ اللّه ُ لَهُ سُنَّةَ اللّه ِ فِي الَّذِينَ خَلَوْا مِن قَبْلُ وَ كانَ أَمْرُ اللّه ِ قَدَرا مَّقْدُورا».۳
الحديث :
۱۶۸۸۵.الإمامُ عليٌّ عليه السلام ( ـ في تَحميدِ اللّه ِ سبحانَهُ ـ ) : الذي عَظُمَ حِلمُهُ فَعَفا. و عَدَلَ في كُلِّ ما قَضى.۴
۱۶۸۸۶.عنه عليه السلام ( ـ في عَظَمَةِ اللّه ِ سبحانَهُ ـ ) : أمرُهُ قَضاءٌ و حِكمَةٌ. و رِضاهُ أمانٌ و رَحمَةٌ. يَقضي بعِلمٍ. و يَعفُو (يَغفِرُ) بِحِلمٍ.۵
۱۶۸۸۷.عنه عليه السلام :لا يَجري [يَعني الحَقَّ] لأحَدٍ إلاّ جَرى علَيهِ. و لا يَجري علَيهِ إلاّ جَرى لَهُ. و لو كانَ لِأَحَدٍ أن يَجريَ لَهُ و لا يَجرِيَ علَيهِ لَكانَ ذلكَ خالِصا للّه ِِ سبحانَهُ دونَ خَلقِهِ. لقُدرَتِهِ على عِبادِهِ. و لِعَدلِهِ في كُلِّ ما جَرَت علَيهِ صُروفُ قَضائهِ.۶
۳۲۹۴
قضا و قدر
قرآن:
«بگو: جز آنچه خدا براى ما مقرّر كرده است، هرگز چيزى به ما نمى رسد. او سرپرست ماست و مؤمنان بايد تنها بر خدا توكّل كنند».
«ولى [چنين شد] تا خداوند كارى را كه انجام شدنى بود، به انجام رساند».
«بر پيامبر در آنچه خدا بر او فرض گردانيده، گناهى نيست. [اين] سنّت خداست كه از دير باز در ميان گذشتگان [معمول ]بوده و فرمان خدا همواره به اندازه مقرّر [و متناسب با توانايى ]است».
حديث :
۱۶۸۸۵.امام على عليه السلام ( ـ در ستايش خداوند سبحان ـ ) فرمود : آن خداوندى كه بردبارى اش بسيار است و مى بخشد و در هر آنچه حكم كرده، عدالت ورزيده است.
۱۶۸۸۶.امام على عليه السلام ( ـ در بيان عظمت خداوند سبحان ـ ) فرمود : فرمانش، قضا و حكمى است اجرا شدنى و مطابق با مصلحت، و خشنودى اش ايمنى و رحمت. از روى علم حكم مى كند و با بردبارى عفو مى فرمايد.
۱۶۸۸۷.امام على عليه السلام :حق به سود كسى جريان نمى يابد، مگر آن كه در مقابل براى او نيز نسبت به ديگران حقى ايجاد مى شود و به زيان كسى جارى نمى شود، مگر اين كه [به همان اندازه ]به سود او نيز جريان مى يابد (حق و حقوق دو سويه و متقابل است). اگر بنا بود حق به سود كسى جريان يابد اما براى او نسبت به ديگران ايجاد حق نكند، اين مخصوص خداوند سبحان بود، نه مخلوق او؛ زيرا او هم بر بندگانش قدرت و تسلّط دارد و هم بر همه چيزهايى كه تحت حكم و قضاى او هستند به عدالت رفتار مى كند.
1.التوبة : ۵۱.
2.الأنفال : ۴۲.
3.الأحزاب : ۳۸.
4.نهج البلاغة : الخطبة ۱۹۱.
5.نهج البلاغة : الخطبة ۱۶۰.
6.نهج البلاغة : الخطبة ۲۱۶.