۱۶۷۴۲.الكافي عن زيد الشحّام :دَخَلَ قَتادةُ بنُ دِعامةَ على أبي جَعفرٍ عليه السلام فقالَ : يا قَتادَةُ. أنتَ فَقيهُ أهلِ البصرةِ ؟ فقالَ : هكذا يَزعُمونَ. فقالَ أبو جعفرٍ عليه السلام : بَلَغَني أنّكَ تُفَسِّرُ القرآنَ. قالَ لَهُ قَتادةُ : نَعَم. فقالَ أبو جعفرٍ عليه السلام : بِعِلمٍ تُفَسِّرُهُ أم بجَهلٍ ؟ قالَ : لا. بِعلمٍ ـ إلى أن قالَ ـ يا قَتادَةُ. إنّما يَعرِفُ القرآنَ مَن خُوطِبَ بهِ.۱
۳۲۶۴
أصنافُ آياتِ القُرآنِ
الكتاب :
هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ عَلَيْكَ الْكِتابَ مِنْهُ آياتٌ مُحْكَماتٌ هُنَّ اُمُّ الْكِتابِ وَ أُخَرُ مُتَشابِهاتٌ فَأَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ ما تَشابَهَ مِنْهُ ابْتِغاءَ الفِتْنَةِ وَ ابْتِغاءَ تَأْويلِهِ وَ ما يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إلاّ اللّه ُ وَ الرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنا وَ ما يَذَّكَّرُ إلاّ أُولُو الأَلْبابِ».۲
الحديث :
۱۶۷۴۳.رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله :إنّ القرآنَ نَزَلَ على خَمسةِ وُجوهٍ : حَلالٍ. و حَرامٍ. و مُحكَمٍ. و مُتَشابِهٍ. و أمثالٍ. فاعمَلُوا بالحَلالِ. و دَعُوا الحَرامَ. و اعمَلُوا بالمُحكَمِ. و دَعُوا المُتَشابِهَ. و اعتَبِرُوا بالأمثالِ.۳
۱۶۷۴۲.الكافى ( ـ به نقل از زيد شحام ـ ) : قتاده خدمت امام باقر عليه السلام رسيد. حضرت به او فرمود : اى قتاده! تو فقيه بصريان هستى؟ عرض كرد: اين طور خيال مى كنند. امام باقر عليه السلام فرمود: شنيده ام كه تفسير قرآن مى گويى. قتاده عرض كرد: آرى. امام باقر عليه السلام فرمود: از روى علم تفسيرش مى كنى يا از روى ناآگاهى؟ عرض كرد: نه، از روى علم ـ تا آن جا كه فرمود ـ اى قتاده! قرآن را در حقيقت كسى مى شناسد كه مخاطب آن بوده است.
۳۲۶۴
انواع آيات قرآن
قرآن:
«او كسى است كه اين كتاب (قرآن) را بر تو فرو فرستاد. پاره اى از آن، آياتى محكم (صريح و روشن) است. آنها اساس كتابند و [پاره اى ]ديگر متشابهاتند [كه تأويل پذيرند]. اما كسانى كه در دلهايشان انحراف است، براى فتنه جويى و طلب تأويل آن [به دلخواه خود، ]از متشابه آن پيروى مى كنند؛ با آن كه تأويلش را جز خدا و ريشه داران در دانش كسى نمى داند. [آنان كه ]مى گويند: ما بدان ايمان آورديم، همه [چه محكم و چه متشابه] از جانب پروردگار ماست. و جز خردمندان كسى متذكّر نمى شود».
حديث :
۱۶۷۴۳.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :قرآن، بر پنج وجه نازل شده است: حلال و حرام و محكم و متشابه و مَثَلها. پس به حلال عمل كنيد و از حرام باز ايستيد و محكم را به كار بنديد و با متشابه كارى نداشته باشيد و از مَثَلها عبرت گيريد.
1.الكافي : ۸/۳۱۱/۴۸۵.
2.آل عمران : ۷.
3.بحار الأنوار : ۹۲/۱۸۶/۳.