۳۱۰۱
الفِتنَةُ
الكتاب :
أ وَ لا يَرَوْنَ أنَّهُمْ يُفْتَنُونَ فِي كُلِّ عامٍ مَرَّةً أوْ مَرَّتَيْنِ ثُمَّ لا يَتُوبُونَ وَ لاَ هُمْ يَذَّكَّرُونَ».۱
(انظر) الأعراف : ۱۵۵.
الحديث :
۱۵۷۰۴.نهج البلاغة :الإمامُ عليٌّ عليه السلام ـ لمّا قامَ إلَيهِ رجُلٌ فقالَ : أخبِرْنا عنِ الفِتنَةِ. و هل سَألتَ رسولَ اللّه ِ صلى الله عليه و آله عَنها ؟ ـ : إنّه لَمّا أنزَلَ اللّه ُ سبحانَهُ قولَهُ : «الم * أ حَسِبَ الناسُ...» عَلِمتُ أنّ الفِتنَةَ لا تَنزِلُ بنا و رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله بينَ أظهُرِنا. فقلتُ : يا رسولَ اللّه ِ. ما هذهِ الفِتنَةُ التي أخبَرَكَ اللّه ُ تعالى بِها ؟ فقالَ : يا عليُّ. إنّ اُمَّتِي سَيُفتَنُونَ مِن بَعدي... يا عليُّ. إنَّ القَومَ سَيُفتَنُونَ بأموالِهِم. و يَمُنُّون بِدِينِهِم على رَبِّهِم. و يَتَمَنَّونَ رَحمَتَهُ. و يَأمَنونَ سَطوَتَهُ. و يَستَحِلُّونَ حَرامَهُ بالشُّبُهاتِ الكاذِبَةِ. و الأهواءِ الساهِيَةِ. فَيَستَحِلُّونَ الخَمرَ بالنَّبيذِ. و السُّحتَ بالهَديَّةِ. و الرِّبا بالبَيعِ. قلتُ : يا رسولَ اللّه ِ. فَبِأيِّ المَنازِلِ اُنزِلُهُم عندَ ذلكَ ؟ أ بِمَنزِلَةِ رِدَّةٍ. أم بِمَنزِلَةِ فِتنَةٍ ؟ فقالَ : بِمَنزِلَةِ فِتنَةٍ.۲ و في نقلِ كَنزِ العُمّالِ... ثُمّ قالَ لي : يا عليُّ. إنَّكَ باقٍ بَعدِي. و مُبتَلىً بِاُمَّتي. و مُخاصِمٌ يَومَ القِيامَةِ بَينَ يَدَيِ اللّه ِ تعالى فَأعدِدْ جَوابا. فقلتُ : بأبي أنتَ و اُمّي. بَيِّنْ لي ما هذهِ الفِتنَةُ التي يُبتَلونَ بها. و على ما اُجاهِدُهُم بَعدَكَ ؟ فقالَ : إنّكَ ستُقاتِلُ بَعدي الناكِثَةَ. و القاسِطَةَ. و المارِقَةَ ـ و حَلاهم و سَمّاهُم رَجُلاً رجُلاً ـ ثمّ قالَ لي : و تُجاهِدُ اُمّتي على كُلِّ مَن خالَفَ القرآنَ مِمَّن يَعمَلُ في الدِّينِ بالرَّأيِ. و لا رَأيَ في الدِّينِ. إنّما هُو أمرٌ مِن الربِّ و نَهيُهُ.۳
۳۱۰۱
فتنه و آزمايش الهى
قرآن :
«آيا نمى بينند كه آنان در هر سال يك يا دو بار آزموده مى شوند؟ باز هم توبه نمى كنند و عبرت نمى گيرند».
حديث :
۱۵۷۰۴.نهج البلاغة :امام على عليه السلام به مردى كه برخاست و به او گفت : اى امير مؤمنان! ما را از فتنه آگاه كن و آيا درباره آن از پيامبر خدا صلى الله عليه و آله پرسيده اى؟ فرمود : چون خداوند سبحان اين آيه را فرو فرستاد : «الف. لام. ميم. آيا مردم پنداشتند كه تا گفتند ايمان آورديم، رها مى شوند و مورد آزمايش قرار نمى گيرند؟» دانستم كه تا پيامبر خدا صلى الله عليه و آله در ميان ما هست اين فتنه بر سر ما فرود نمى آيد. پس،گفتم: اى پيامبر خدا! اين چه فتنه اى است كه خداوند بزرگ شما را از آن خبر داده است؟ پيامبر فرمود : اى على! زودا كه امّتم بعد از من آزموده شوند... اى على! بزودى مسلمانان با اموال خود آزموده مى شوند و به خاطر دينشان بر خدا منّت مى نهند و آرزوى رحمت او را مى كنند و خود را از خشم او در امان مى دانند و با شبهه هاى دروغين و خواهشهاى نفسانىِ غفلت زا، حرام او را حلال مى گردانند. مثلاً شراب را به نام آب انگور يا آب خرما، و رشوه را به نام هديه و ربا را به نام بيع و معامله روا مى شمارند!عرض كردم: اى پيامبر خدا! در اين هنگام آنها را در چه جايگاهى قرار دهم؟ آيا در جايگاه ارتداد يا در جايگاه فتنه و آزمايش؟ فرمود: در جايگاه فتنه و آزمايش. در نقل كنز العمّال آمده است :... سپس به من فرمود : اى على! تو بعد از من زنده مى مانى و به امّتم مبتلا مى شوى و روز قيامت در پيشگاه خداوند متعال براى مخاصمه مى ايستى. پس، جوابى آماده كن. عرض كردم : پدر و مادرم فدايت باد! برايم توضيح دهيد اين فتنه اى كه مسلمانان به آن مبتلا مى شوند، چيست و بعد از شما بر چه اساسى با آنها بجنگم. فرمود : بزودى بعد از من با ناكثين و قاسطين و مارقين مى جنگى. پيامبر نام و نشان يكايك آنها را به من گفت. سپس فرمود :توبا هر كس از امّت من كه با قرآن مخالفت ورزد و در دين رأى و نظر خود را به كار زند جهاد مى كنى؛ چرا كه در دين رأى و نظر [شخصى ]نيست بلكه دين تنها امر و نهى پروردگار است.
1.التوبة : ۱۲۶.
2.نهج البلاغة : الخطبة ۱۵۶.
3.كنز العمّال : ۴۴۲۱۶.