۳۱۹۲

خَصائِصُ الفَقيهِ

۱۶۳۰۸.رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله :ما ازدادَ عَبدٌ قَطُّ فِقها في دِينِهِ إلاّ ازدَادَ قَصدا في عَمَلِهِ.^۱

۱۶۳۰۹.عنه صلى الله عليه و آله :كَفى بالمَرءِ فِقها إذا عَبَدَ اللّه َ. و كفى بالمَرءِ جَهلاً إذا اُعجِبَ بِرَأيهِ.^۲

۱۶۳۱۰.عنه صلى الله عليه و آله :لا يَفقَهُ العَبدُ كُلَّ الفِقهِ حتّى يَمقُتَ الناسَ في ذاتِ اللّه ِ. و حتّى لا يكونَ أحَدٌ أمقَتَ مِن نفسِهِ.^۳

۱۶۳۱۱.عنه صلى الله عليه و آله ( ـ في وصيَّتِهِ لأبي ذرٍّ ـ ) : لا يَفقَهُ الرجُلُ كُلَّ الفِقهِ حتَّى يَرَى الناسَ أمثالَ الأباعِرِ. فلا يَحفِلَ بِوُجودِهِم. و لا يُغَيِّرَهُ ذلكَ كما لا يُغَيِّرُهُ وُجودُ بَعيرٍ عندَهُ. ثُمّ يَرجِعَ هُو إلى نفسِهِ فيَكونَ أعظَمَ حاقِرٍ لها.^۴

۱۶۳۱۲.عنه صلى الله عليه و آله ( ـ في وصيَّتِهِ لأبي ذَرٍّ ـ ) : لا يَفقَهُ الرجُلُ كلَّ الفِقهِ حتّى يَرى الناسَ في جَنبِ اللّه ِ تباركَ و تعالى أمثالَ الأباعِرِ. ثُمّ يَرجِعَ إلى نفسِهِ فيكونَ هُو أحقَرَ حاقِرٍ لها^۵.^۶

۳۱۹۲

ويژگيهاى فقيه

۱۶۳۰۸.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هرگز بنده اى بر فقه (شناخت خود) از دينش نيفزود، مگر اين كه بر ميانه روى او در عملش افزوده گشت.

۱۶۳۰۹.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :در فقاهت (دانايى) مرد همين بس كه خدا را عبادت كند. و در نادانى مرد همين بس كه به رأى خود مغرور باشد.

۱۶۳۱۰.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :آدمى فقيهِ تمام عيار نباشد، مگر آن گاه كه خشم و كينش با مردم براى خدا باشد و مگر آن گاه كه احدى نزد او منفورتر از نفْس خودش، نباشد.

۱۶۳۱۱.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ( ـ در سفارش به ابوذر ـ ) فرمود : آدمى فقيه كامل نشود، مگر آن گاه كه مردم در نظرش مانند مشتى شتر باشند و به بود و نبود آنها اهميتى ندهد و همچنان كه اگر شترى در كنار او باشد فرقى به حالش ندارد، وجود مردم نيز در او تغيير و تأثيرى ايجاد نكند. و با اين حال، وقتى به خودش برگردد بيشترين تحقير و بى اعتنايى را نسبت به نفس خويش، روا دارد.

۱۶۳۱۲.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ( ـ در سفارش به ابوذر ـ ) فرمود : آدمى فقيه كامل نباشد، مگر آن گاه كه مردم را در كنار خداوند متعال همانند مشتى شتر بيند و با اين حال، وقتى به خودش برگردد، بيش از همه نفْس خودش را حقير و بى مقدار شمارد.

1.كنز العمّال : ۵۴۰۴.

2.كنز العمّال : ۲۸۷۹۴.

3.كنز العمّال : ۲۸۹۵۰.

4.بحار الأنوار : ۷۲/۳۰۴/۵۱.

5.بحار الأنوار : ۷۷/۸۳/۳.

6.(انظر) عنوان ۳۳۳ «العُجب».