۳۱۸۱

تحقيرُ الفَقيرِ

الكتاب :

وَ اصْبِرْ نَفْسَكَ مَعَ الَّذِينَ يَدْعُونَ رَبَّهُمْ بِالْغَداةِ وَ الْعَشِيِّ يُرِيدُونَ وَجْهَهُ وَ لا تَعْدُ عَيْناكَ عَنْهُمْ تُرِيدُ زِينَةَ الْحَياةِ الدُّنْيا وَ لا تُطِعْ مَنْ أغْفَلْنا قَلْبَهُ عَنْ ذِكْرِنا».۱

وَ لا تَطْرُدِ الَّذِينَ يَدْعُونَ رَبَّهُمْ بِالْغَداةِ و الْعَشِيِّ يُرِيْدُونَ وَجْهَهُ ما عَلَيْكَ مِنْ حِسابِهِمْ مِنْ شَيْءٍ وَ ما مِنْ حِسابِكَ عَلَيْهِمْ مِنْ شَيْءٍ فَتَطْرُدَهُمْ فَتَكُونَ مِنَ الظَّالِمِينَ».۲

الحديث :

۱۶۲۱۷.رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله :مَنِ استَذَلَّ مؤمِنا أو مؤمِنَةً أو حَقَّرَهُ لِفَقرِهِ أو قِلَّةِ ذاتِ يَدِهِ. شَهَرَهُ اللّه ُ تعالى يومَ القِيامَةِ ثُمّ يَفضَحُهُ.۳

۱۶۲۱۸.بحار الأنوار :قالَ [ رسولُ اللّه ِ] صلى الله عليه و آله : ألا و مَنِ استَخَفَّ بفَقيرٍ مُسلمٍ فَقدِ استَخَفَّ بحَقِّ اللّه ِ. و اللّه ُ يَستَخِفُّ بهِ يَومَ القِيامَةِ. إلاّ أن يتوبَ. و قال صلى الله عليه و آله : مَن أكرَمَ فَقيرا مُسلما لَقِيَ اللّه َ يَومَ القِيامَةِ و هُو عَنهُ راضٍ.۴

۳۱۸۱

تحقير فقير

قرآن :

«و همراه كسانى كه پروردگارشان را صبح و شام مى خـواننـد [و] خشنـودى او را مـى خواهنـد، شكيبايى پيشه كن و براى تجمل زندگى دنيوى دو ديده ات را از آنان برمگير و از آن كس كه قلبش را از ياد خود، غافل ساخته ايم اطاعت مكن».

«و كسانى را كه پروردگار خود را بامدادان و شامگاهان مى خوانند ـ در حالى كه خشنودى او را مى خواهند ـ مران. از حساب آنان چيزى به عهده تو نيست و از حساب تو [نيز] چيزى بر عهده آنان نمى باشد، تا اينكه آنان را برانى و از ستمكاران شوى».۵

حديث :

۱۶۲۱۷.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر كس مرد يا زن مؤمنى را به سبب تهيدستى يا اندك بودن مال و داراييش خوار شمارد يا تحقير كند، خداوند متعال در روز قيامت او را [بدين كار زشتش ] شهره و سپس رسوايش سازد.


1.الكهف : ۲۸.

2.الأنعام : ۵۲. كان سبب نزولها أنّه كان بالمدينة قوم فقراء مؤمنون يسمَّون أصحاب الصُّفّة، و كان رسول اللّه صلى الله عليه و آله يتعاهدهم بنفسه و يقرّبهم و يَقعد معهم و يؤنسهم. و كان إذا جاء الأغنياء و المترفون ينكرون عليه ذلك. و يقولوا له : اطرُدْهم عنك.... فقال رجل من الأنصار يوما و قد لَزِق رجل من أصحابه به يحدّثه. فقال الأنصاريّ : اطرُد هؤلاء عنك ! فأنزل اللّه : «و لا تَطرُد...» بحار الأنوار : ۷۲/۳۸ ملخّصا.

3.بحار الأنوار : ۷۲/۴۴/۵۲.

4.بحار الأنوار : ۷۲/۳۷/۳۰.

5.سبب نزول اين آيه اين بود كه عدّه اى از مؤمنان تهيدست، به نام اصحاب صُفّه، در مدينه زندگى مى كردند و رسول خدا صلى الله عليه و آله شخصا به آنان رسيدگى مى كرد و مقرّبشان مى داشت و در كنارشان مى نشست و با آنان دمخور بود. افراد ثروتمند و غرق در ناز و نعمت بر اين كار پيامبر خرده مى گرفتند و مى گفتند: آنان را از خود بران... روزى كه يكى از همين اصحاب صُفّه به پيامبر چسبيده بود و با ايشان صحبت مى كرد، مردى از انصار به حضرت گفت: اينان را از خودت بران و دور كن. در اين هنگام آيه «و لا تطرد...» نازل شد. نقل به اختصار از : بحار الأنوار: ج ۷۲ ص ۳۸.