۱۵۹۴۶.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام ( ـ لأِبي عُبيدةَ الحَذّاء ـ ) : أ لا اُخبِرُكَ بِأشَدِّ ما افتَرَضَ اللّه ُ على خَلقِهِ ؟ : إنصافُ الناسِ مِن أنفسِهم. و مُواساةُ الإخوانِ في اللّه ِ عَزَّ و جلَّ. و ذِكرُ اللّه ِ على كُلِّ حالٍ. فإن عُرِضَت لَهُ طاعَةٌ للّه ِِ عَمِلَ بها. و إن عُرِضَت لَهُ مَعصيَةٌ لَهُ تَرَكَها.۱
۱۵۹۴۷.عنه عليه السلام :مِن أشَدِّ ما فَرَضَ اللّه ُ على خَلقِهِ ذِكرُ اللّه ِ كثيرا. لا أعني «سُبحانَ اللّه ِ و الحَمدُ للّه ِ و لا إلهَ إلاّ اللّه ُ و اللّه ُ أكبَرُ» و إن كانَ مِنهُ. و لكنْ ذِكرُ اللّه ِ عِندَ ما أحَلَّ و حَرَّمَ. فإن كانَ طاعَةً عَمِلَ بها. و إن كانَ مَعصيَةً تَرَكَها.۲
(انظر) العهد : باب ۲۹۱۸ حديث ۱۴۵۳۸.
۳۱۴۷
جَوامِعُ الفَرائِضِ
۱۵۹۴۸.الإمامُ عليٌّ عليه السلام ( ـ في وصِيَّتِهِ لابنِهِ محمّدِ ابنِ الحَنَفيَّةِ ) : يا بُنَيَّ. لا تَقُل ما لا تَعلَمُ. بل لا تَقُل كُلَّ ما تَعلَمُ ؛ فإنَّ اللّه َ تباركَ و تعالى قد فَرَضَ على جَوارِحِكَ كُلِّها فَرائضَ يَحتَجُّ بها علَيكَ يَومَ القِيامَةِ و يَسألُكَ عَنها. و ذَكَّرَها و وَعَظَها و حَذَّرَها و أدَّبها و لم يَترُكْها سُدىً. فقالَ اللّه ُ عَزَّ و جلَّ : «و لا تَقْفُ ما لَيسَ لَكَ بهِ عِلمٌ إنَّ السَّمْعَ و البَصَرَ و الفُؤَادَ كُلُّ اُولئكَ كانَ عَنهُ مَسؤولاً» ۳ و قالَ عَزَّ و جلَّ : «إذ تَلَقَّوْنَهُ بألْسِنَتِكُمْ وَ تَقولُونَ بأفْواهِكُم ما لَيسَ لَكُم بهِ عِلْمٌ و تَحْسَبُونَهُ هَيِّنا و هُو عِندَ اللّه ِ عَظيمٌ» ۴ ثُمّ استَعبَدَها بطاعَتِهِ فقالَ عَزَّ و جلَّ : «يا أيُّها الَّذينَ آمَنوا ارْكَعُوا و اسْجُدُوا و اعْبُدُوا رَبَّكُم و افْعَلُوا الخَيْرَ لَعلَّكُم تُفْلِحُونَ» ۵ فهذهِ فَريضَةٌ جامِعَةٌ واجِبَةٌ علَى الجَوارِحِ.۶
۱۵۹۴۶.امام صادق عليه السلام ( ـ به ابو عبيده حذّاء ـ ) فرمود : آيا تو را از سخت ترين چيزى كه خداوند بر آفريدگانش واجب كرد آگاه نسازم؟ انصاف داشتن مردم نسبت به يكديگر، همدردى و كمك به برادران دينى و ياد خدا در همه حال، به طورى كه اگر طاعتى برايش پيش آيد آن را به كار بندد و اگر معصيتى پيش آيد رهايش كند.
۱۵۹۴۷.امام صادق عليه السلام :يكى از دشوارترين چيزهايى كه خداوند بر خلق خويش واجب كرده، بسيار به ياد خدا بودن است. مقصودم «سبحان اللّه و الحمد للّه و لا اله الا اللّه و اللّه اكبر» نيست. گر چه اين هم ياد خداست اما [مقصودم از ذكر خدا] به ياد خدا بودن هنگام رو به رو شدن با حلال و حرام است، به طورى كه اگر پاى طاعتى در ميان بود، آن را به كار بندد و اگر معصيتى پيش آمد تركش كند.
۳۱۴۷
فرايض جامع
۱۵۹۴۸.امام على عليه السلام ( ـ در سفارش خود به فرزندش محمّد بن حنفيّه ـ ) فرمود: فرزندم! آنچه نمى دانى مگوى، بلكه همه آنچه را هم كه مى دانى مگوى؛ زيرا خداوند تبارك و تعالى بر همه اندامهاى بدنت فرايضى مقرّر فرموده است كه روز قيامت با آنها در برابر تو حجّت مى آورد و نسبت به آنها تو را بازخواست مى كند و به اين اعضا و جوارح تذكر و اندرز داده و هشدارشان داده و به آنان ادب آموخته و به حال خود رهايشان نكرده است. [مثلاً ]خداوند عزّ و جلّ فرموده است: «از آنچه تو را بدان علمى نيست پيروى مكن كه همانا گوش و چشم و دل همگى بازخواست مى شوند» و فرموده است: «آن گاه كه آن [بهتان ]را از زبان يكديگر مى گرفتيد و با زبانهاى خود چيزى را كه بدان علم نداشتيد مى گفتيد و مى پنداشتيد كه كارى سهل و ساده است با اين كه آن امر نزد خدا بس بزرگ بود». سپس از اين اندامها خواسته است تا با فرمانبرى از خدا او را عبادت و بندگى كنند. خداوند عزّ و جلّ فرموده است: «اى كسانى كه ايمان آورده ايد! ركوع كنيد و سجده كنيد و پروردگارتان را عبادت و بندگى نماييد و كار خوب انجام دهيد شايد كه رستگار شويد». پس، اين يك فريضه جامع است كه بر اعضا و جوارح مقرّر گشته است.
1.الأمالي للمفيد : ۳۱۷/۱.
2.الكافي : ۲/۸۰/۴.
3.الإسراء : ۳۶.
4.النور : ۱۵.
5.الحجّ : ۷۷.
6.كتاب من لا يحضره الفقيه : ۲/۶۲۶/۳۲۱۵.