۱۴۰۶۳.عنه عليه السلام :مَنِ ادَّعى مِنَ العِلمِ غايَتَهُ، فَقد أظهَرَ مِن جَهلِهِ نِهايَتَهُ.۱
۱۴۰۶۴.عنه عليه السلام ( ـ في صِفَةِ أبغَضِ الخَلائقِ إلَى اللّه ِ ـ ) : و رَجُلٌ قَمَشَ جَهلاً... قَد سَمّاهُ أشباهُ النّاسِ عالِما و لَيسَ بِهِ... لَم يَعَضَّ عَلَى العِلمِ بِضِرسٍ قاطِعٍ... لا يَحسَبُ العِلمَ في شَيءٍ مِمّا أنكَرَهُ. و لا يَرى أنَّ مِن وَراءِ ما بَلَغَ مَذهَبا لِغَيرِهِ. و إن أظلَمَ عَلَيهِ أمرٌ اكتَتَمَ بِهِ لِما يَعلَمُ مِن جَهلِ نَفسِهِ.۲
(انظر) الجهل : باب ۶۰۹.
۲۸۳۵
جَهلُ العالِمِ
۱۴۰۶۵.رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله :إنَّ مِنَ البَيانِ لَسِحرا. و مِنَ العِلمِ جَهلاً.۳
۱۴۰۶۶.عنه صلى الله عليه و آله ( ـ لِسَعدِ بنِ أبي وَقّاصٍ لَمّا قالَ : أتَيتُكَ م ) : يا سَعدُ. أ لا اُخبِرُكَ بِأعجَبَ مِن ذلكَ ؟ ! قَومٌ عَلِموا ما جَهِلَ هؤلاءِ ثُمَّ جَهِلوا كَجَهلِهِم !۴
۱۴۰۶۳.امام على عليه السلام :هر كه ادعا كند كه به پايانِ دانش رسيده است، اوج نادانى خود را نشان داده است.
۱۴۰۶۴.امام على عليه السلام ( ـ در وصف منفورترين مردمان نزد خداوند ـ ) فرمود : و مردى كه نادانى را در خود فراهم آورده است... انسانْ نمايان (عوام الناس دگر انديش) او را عالم مى نامند در حالى كه چنين نيست... دانش را خوب نجويده است [از مهارت و استادى در دانش و ژرفاى علمى برخوردار نيست]... براى چيزى كه خود معتقد نيست ارزش علمى قائل نيست و خيال نمى كند كه غير از رأى و نظر او، نظر ديگرى هم وجود داشته باشد و اگر موضوعى برايش مبهم و تاريك باشد، آن را پوشيده مى دارد؛ چون از نادانى خود آگاه است [و مى ترسد با اظهار بى اطلاعى خود از آن مسأله و پرسيدن آن از ديگرى نادانيش آشكار شود].
۲۸۳۵
نادانى عالم
۱۴۰۶۵.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :راستى كه برخى بيانها جادوست و برخى دانشها نادانى.
۱۴۰۶۶.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ( ـ در پاسخ به سعد بن ابى وقّاص كه عرض كرد: من از ن ) فرمود : اى سعد! آيا به چيزى شگفت تر از اين تو را آگاه نسازم؟ مردمى كه آنچه را آنها نمى دانند، آموختند و با اين حال همانند آنها نادانى ورزيدند!
1.غرر الحكم : ۹۱۹۳.
2.نهج البلاغة : الخطبة ۱۷، انظر تمام الكلام.
3.بحار الأنوار : ۱/۲۱۸/۳۹.
4.كنز العمّال : ۲۹۱۱۶.