۲۹۷۸
ذَمُّ التَّعييرِ
۱۴۸۴۶.رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله :مَن عَيَّرَ أخاهُ بِذَنبٍ قَد تابَ مِنهُ لَم يَمُتْ حَتّى يَعمَلَهُ.۱
۱۴۸۴۷.عنه صلى الله عليه و آله :مَن أذاعَ فاحِشَةً كانَ كمُبتَدِئها. و مَن عَيَّرَ مُؤمِنا بِشَيءٍ لَم يَمُتْ حَتّى يَركَبَهُ.۲
۱۴۸۴۸.عنه صلى الله عليه و آله :لا تُظهِرِ الشَّماتَةَ لِأخيكَ ؛ فيَرحَمَهُ اللّه ُ و يَبتَلِيَكَ.۳
۱۴۸۴۹.عنه صلى الله عليه و آله ( ـ لِأعرابِيٍّ سَألَهُ أن يُوصِيَهُ ـ ) : عَلَيكَ بِتَقوَى اللّه ِ فإنِ امرُؤٌ عَيَّرَكَ بِشَيءٍ يَعلَمُهُ فيكَ فَلا تُعَيِّرْهُ بِشَيءٍ تَعلَمُهُ فيهِ ؛ يَكُنْ وَبالُهُ عَلَيهِ و أجرُهُ لَكَ.۴
۱۴۸۵۰.الخضرُ عليه السلام ( ـ في وَصِيَّتِهِ لِموسى عليه السلام ـ ) : يَا بنَ عِمرانَ. لا تُعَيِّرَنَّ أحَدا بِخَطيئَةٍ. وَ ابكِ عَلى خَطيئَتِكَ.۵
۱۴۸۵۱.سنن أبي داوود عن أبي جري جابِر بن سليم :رَأيتُ رَجُلاً يَصدُرُ النّاسُ عَن رَأيِهِ. لا يَقولُ شَيئا إلاّ صَدَروا عَنهُ. قُلتُ : مَن هذا ؟ قالوا : (هذا) رَسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله... قُلتُ : اِعهَدْ إلَيَّ. قالَ : لا تَسُبَّنَّ أحَدا. قالَ : فَما سَبَبتُ بَعدَهُ حُرّا و لا عَبدا و لا بَعيرا و لا شاةً. قالَ : و لا تَحقِرَنَّ شَيئا مِنَ المَعروفِ... و إنِ امرُؤٌ شَتَمَكَ و عَيَّرَكَ بِما يَعلَمُ فيكَ فَلا تُعَيِّرْهُ بِما تَعلَمُ فيهِ ؛ فإنَّما وَبالُ ذلكَ عَلَيهِ.۶
۲۹۷۸
نكوهش سرزنش كردن
۱۴۸۴۶.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر كس برادر خود را براى گناهى كه از آن توبه كرده است سرزنش كند، نميرد تا خود آن گناه را مرتكب شود.
۱۴۸۴۷.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر كس زشت كارى و گناهى را فاش كند، مانند كسى است كه آن را انجام داده است و هر كه مؤمنى را به چيزى سرزنش كند، نميرد تا خود مرتكب آن شود.
۱۴۸۴۸.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :از گرفتارى برادرت اظهار شادى مكن، كه خداوند به او رحم مى كند و تو را گرفتار مى سازد.
۱۴۸۴۹.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ( ـ در پاسخ به درخواست عربى بيابان گرد كه از آن حضر ) فرمود : از خدا بترس و اگر كسى عيبى در تو دانست و به واسطه آن سرزنشت كرد، تو به واسطه عيبى كه از او مى دانى سرزنشش مكن تا در نتيجه، گناه اين كار به گردن او باشد و پاداشش از آنِ تو.
۱۴۸۵۰.خضر عليه السلام ( ـ در سفارش خود به موسى عليه السلام ـ ) فرمود : اى پسر عمران! هيچ كس را به واسطه گناهىْ سرزنش مكن و بر گناه خويش گريه كن.
۱۴۸۵۱.سنن أبى داوود ( ـ به نقل از ابو جرى جابر بن سليم ـ ) : مردى را ديدم كه مردم از سرچشمه انديشه اش سيراب مى شوند و هر سخنى كه از دهانش خارج مى شود، مردم آن را مى قاپند. پرسيدم : اين مرد كيست؟ گفتند : او پيامبر خدا صلى الله عليه و آله است... گفتم : مرا سفارشى مى فرماييد. فرمود : به هيچ كس ناسزا مگو. از آن پس، نه آزاده اى را دشنام دادم نه برده اى را، نه شترى را و نه گوسفندى را. فرمود : هيچ كار خوبى را كوچك مشمار و دست كم مگير... اگر كسى به تو ناسزا گفت و به عيبى كه از تو مى داند سرزنشت كرد، تو به واسطه عيبى كه از او سراغ دارى سرزنشش مكن. در اين صورت گناهش به گردن او خواهد بود.
1.تنبيه الخواطر : ۱/۱۱۳.
2.الكافي : ۲/۳۵۶/۲.
3.الترغيب و الترهيب : ۳/۳۱۰/۱۹.
4.تنبيه الخواطر : ۱/۱۱۰.
5.قصص الأنبياء : ۱۵۷/۱۷۱.
6.سنن أبي داوود : ۴/۵۶/۴۰۸۴.