۷۰۷۴.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :مَنِ اجتَهَدَ رَأيَهُ في نَصيحَةِ العامَّةِ فلَهُ ما نَوى. و قد قَضى ما علَيهِ.^۱

(انظر) القضاء بين الناس : باب ۳۳۱۵.

۱۴۳۲

استِعمالُ الرَّأي فِي الدِّينِ

۷۰۷۵.رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله :تَعمَلُ هذهِ الاُمّةُ بُرهَةً مِن كتابِ اللّه ِ. ثُمّ تَعمَلُ بُرهةً بِسُنَّةِ رسولِ اللّه ِ. ثُمّ تَعمَلُ بالرأيِ. فإذا عَمِلُوا بالرأيِ فقد ضَلُّوا و أضَلُّوا.^۲

۷۰۷۶.عنه صلى الله عليه و آله :مَن قالَ في الدِّينِ برأيِهِ فَقَدِ اتَّهَمَنِي.^۳

۷۰۷۷.عنه صلى الله عليه و آله :مَن تَكَلَّمَ بالرَّأيِ فَقَدِ اتَّهَمَنِي في الدِّينِ.^۴

۷۰۷۸.عنه صلى الله عليه و آله :لَم يَزَلْ أمرُ بَنِي إسرائيلَ مُعتَدِلاً حَتّى نَشَأَ فيهِمُ المُوَلَّدُونَ و أبناءُ سَبايا الاُمَمِ التي كانت بنو إسرائيلَ تَسبِيها. فقالوا بالرأيِ فَضَلُّوا و أضَلُّوا.^۵

۷۰۷۹.كنز العمّال :قالَ الإمامُ عليٌّ عليه السلام : ثلاثةٌ لا يُقبَلُ مَعهُنَّ عَمَلٌ : الشِّركُ. و الكُفرُ. و الرأيُ. قالوا : يا أميرَ المؤمنينَ : ما الرَّأْيُ ؟ قالَ : تَدَعُ كتابَ اللّه ِ و سُنَّةَ رسولِهِ و تَعمَلُ بالرَّأيِ.^۶

۷۰۷۴.امام على عليه السلام :هر كه انديشه خود را در راه خير خواهى و ارشاد مردم به كار گيرد. پاداش نيّتش را بگيرد و وظيفه اش را انجام داده باشد.

۱۴۳۲

به كارگيرى انديشه در دين

۷۰۷۵.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :اين امّت مدّت زمانى به كتاب خدا عمل مى كنند و سپس مدّتى به سنّت رسول خدا صلى الله عليه و آله و آن گاه مدّتى به رأى. پس هرگاه به رأى عمل كنند. گمراه شوند و ديگران را نيز گمراه سازند.

۷۰۷۶.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هركه در دين به رأى خود سخن گويد، به من اتّهام زده است.

۷۰۷۷.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هركه به رأى سخن گويد. مرا در دين متّهم كرده است.

۷۰۷۸.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :بنى اسرائيل پيوسته طريق اعتدال مى پيمودند. تا آن كه دو رگه ها و فرزندان اقوام اسيرى كه بنى اسرائيل به اسارتشان مى گرفتند، در ميان ايشان رشد يافتند و به اظهار نظر [در دين ]پرداختند و بدين سان هم خود گمراه شدند و هم ديگران را گمراه كردند.

۷۰۷۹.كنز العمّال :امام على عليه السلام فرمود : با وجود سه چيز هيچ عملى پذيرفته نمى شود : شرك و كفر و رأى. عرض كردند : اى امير المؤمنين! مقصود از رأى چيست؟ فرمود : اين كه كتاب خدا و سنّت رسول او را بگذارى و به رأى عمل كنى.

1.وقعة صفّين : ۹۵.

2.كنز العمّال : ۹۱۵.

3.كنز العمّال : ۱۰۴۸.

4.كنز العمّال : ۱۰۵۱.

5.كنز العمّال : ۹۱۸.

6.كنز العمّال : ۱۶۴۰.