۸۳۱
الحَثُّ عَلى مُحاسَبَةِ النَّفسِ
الكتاب :
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللّه َ وَ لْتَنْظُرْ نَفْسٌ مَا قَدَّمَتْ لِغَدٍ وَ اتَّقُوا اللّه َ إِنَّ اللّه َ خَبِيرٌ بِما تَعْمَلُونَ».۱
الحديث :
۳۹۹۰.رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله :أكْيَسُ الكَيِّسِينَ مَن حاسَبَ نَفْسَهُ و عَمِلَ لِما بَعدَ المَوتِ. و أحْمَقُ الحَمْقى مَنْ أتْبَعَ نَفْسَهُ هَواهُ. و تَمنّى على اللّه ِ الأمانِيَّ.۲
۳۹۹۱.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :حاسِبوا أنْفُسَكُم بأعْمالِها. و طالِبوها بأداءِ المَفْروضِ علَيها. و الأخْذِ من فَنائها لبَقائها. و تَزَوّدوا و تَأهَّبوا قَبلَ أنْ تُبْعَثوا.۳
۳۹۹۲.عنه عليه السلام :قَيِّدوا أنْفُسَكُم بالمُحاسَبَةِ. و امْلِكوها بالمُخالَفَةِ.۴
۳۹۹۳.عنه عليه السلام :حاسِبْ نَفْسَكَ لنَفْسِكَ ؛ فإنَّ غَيرَها مِن الأنْفُسِ لَها حَسيبٌ غَيرُكَ.۵
۳۹۹۴.الإمامُ زينُ العابدينَ عليه السلام :ابنَ آدمَ. إنّكَ لا تَزالُ بخَيرٍ ما كانَ لكَ واعِظٌ مِن نَفْسِكَ. و ما كانَتِ المُحاسَبَةُ مِن هَمِّكَ.۶
۸۳۱
تشويق به محاسبه نفس
قرآن :
«اى كسانى كه ايمان آورده ايد ! از خدا بترسيد و هر نفسى بنگرد كه براى فردا چه پيش فرستاده است. از خدا بترسيد كه خدا به آنچه مى كنيد آگاه است».
حديث :
۳۹۹۰.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :زيركترين زيركان كسى است كه از نفْس خويش حساب كشد و براى بعد از مرگ كار كند، و احمق ترين احمق ها كسى است كه نفْس خود را دنباله رو هوس خويش كند و از خدا آرزوها طلبد.
۳۹۹۱.امام على عليه السلام :به حساب اعمال نفْس خود رسيدگى كنيد و از آن بخواهيد كه وظايف خود را انجام دهد و از آن جايى كه رفتنى است براى آن جايى كه ماندنى است، بهره برگيرد. پيش از آن كه [بميريد و ]بر انگيخته شويد، توشه برداريد و خود را آماده كنيد.
۳۹۹۲.امام على عليه السلام :نفسهاى خود را با حسابرسى به بند كشيد؛ و با مخالفت كردن با آن، زمامش را در اختيار گيريد.
۳۹۹۳.امام على عليه السلام :تو به حساب نفْس خودت رسيدگى كن؛ زيرا ديگران را حسابرسى جز تو هست.
۳۹۹۴.امام زين العابدين عليه السلام :اى فرزند آدم ! تو تا زمانى كه خود واعظ خويش باشى و به محاسبه [اعمال نفس ]خويش پردازى پيوسته در خير و خوبى به سر خواهى برد.
1.الحشر : ۱۸.
2.بحار الأنوار : ۷۰/۶۹/۱۶.
3.غرر الحكم : ۴۹۳۴.
4.غرر الحكم : ۶۷۹۴.
5.نهج البلاغة : الخطبة ۲۲۲.
6.تحف العقول : ۲۸۰.