۵۲۱۳.عنه عليه السلام :فأمّا أصْحابُ الطَّبائعِ فقالوا : إنَّ الطّبيعَةَ لا تَفْعَلُ شَيئا لغَيرِ مَعنى. و لا تَتَجاوز عَمّا فيهِ تَمامُ الشَّيءِ في طَبيعَتِهِ. و زَعَموا أنّ الحِكمَةَ تَشْهَدُ بذلكَ. فقيلَ لَهُم : فمَن أعْطى الطَّبيعَةَ هذهِ الحِكمَةَ و الوُقوفَ على حُدودِ الأشْياءِ بلا مُجاوَزَةٍ لَها، و هذا قد تَعْجِزُ عَنهُ العُقولُ بَعْدَ طُولِ التَّجارِبِ؟! فإنْ أوْجَبوا للطَّبيعَةِ الحِكمَةَ و القُدْرَةَ على مِثْلِ هذهِ الأفْعالِ فَقد أقَرّوا بما أنْكَروا ؛ لأنَّ هذهِ هِي صِفاتُ الخالِقِ. و إنْ أنْكَروا أنْ يكونَ هذا للطّبيعَةِ فهذا وَجْهُ الخَلْقِ يَهْتِفُ بأنَّ الفِعْلَ لِخالِقٍ حَكيمٍ.۱
۱۱۰۸
البَهائِمُ و مَعرِفَةُ اللّه ِ
الكتاب :
وَجَدْتُهَا وَ قَوْمَها يَسْجُدُونَ لِلشَّمْسِ مِنْ دُونِ اللّه ِ وَ زَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطَانُ أَعْمَالَهُمْ فَصَدَّهُمْ عَنِ السَّبِيلِ فَهُمْ لا يَهْتَدُونَ * أَلاّ يَسْجُدُوا للّه ِِ الَّذِي يُخْرِجُ الْخَبْ ءَ فِي السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ يَعْلَمُ ما تُخْفُونَ وَ ما تُعْلِنُونَ».۲
وَ مَا مِنْ دَابَّةٍ فِي الْأَرْضِ وَ لا طَائِرٍ يَطِيرُ بِجَناحَيْهِ إِلاّ أُمَمٌ أَمْثَالُكُمْ ما فَرَّطْنَا فِي الْكِتَابِ مِنْ شَيْءٍ ثُمَّ إِلَى رَبِّهِمْ يُحْشَرُونَ».۳
۵۲۱۳.امام صادق عليه السلام :طبيعيون مى گويند : طبيعت هيچ كار بى معنا و هدفى نمى كند و از محدوده طبيعت هر شى ء فراتر نمى رود. مى گويند حكمت [موجود در طبيعت ]گواه اين مطلب است. [در پاسخ بايد ]از آنها پرسيده شود : چه كسى اين حكمت را به طبيعت داده و آن را از حدود اشياء آگاه كرده. به طورى كه از آن فراتر نمى رود ؟ اين نكته اى است كه خردها پس از آن همه تجربه، از درك آن درمانده اند. آنها كه براى طبيعت حكمت (دانش) و توانايى بر انجام چنين كارهايى را لازم مى شمارند، در حقيقت به وجود آنچه انكارش مى كنند اعتراف كرده اند ؛ زيرا اينها صفات خالق است. و اگر بگويند كه حكمت و قدرت را فعلِ طبيعت نمى دانند، اين خود طبيعت است كه ندا در مى دهد: كار. كار آفريدگارى حكيم مى باشد.
۱۱۰۸
خداشناسى حيوانات
قرآن :
«ديدم كه خودش و مردمش به جاى خدا خورشيد را سجده مى كنند. و شيطان اعمالشان را در نظرشان بياراسته و از راه خدا منحرفشان كرده بود و به راه راست رهنمون نشده بودند. [آرى شيطان چنين كرده بود] تا براى خدايى كه نهان آسمانها و زمين را آشكار مى كند و هر چه را پنهان مى داريد يا آشكار مى سازيد مى داند. سجده نكنند».
«هيچ جنبنده اى در روى زمين نيست و هيچ پرنده اى با بالهاى خود در هوا نمى پرد مگر آن كه امتهايى چون شما هستند. ما در اين كتاب هيچ چيزى را فروگذار نكرده ايم و سپس همه نزد پروردگارشان گرد آورده مى شوند».
1.بحار الأنوار : ۳/۱۴۹.
2.النمل : ۲۴. ۲۵.
3.الأنعام : ۳۸.