۵۱۵۴.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام ( ـ و قد سُئلَ عنِ الدَّليلِ على الواحِدِ ؟ ـ ) : ما بِالخَلْقِ مِن الحاجَةِ.^۱

۵۱۵۵.عنه عليه السلام ( ـ لمّا سألَهُ أبو شاكرٍ الدَّيْصانيُّ : ما الدّلي ) : وَجَدتُ نَفْسي لا تَخْلو مِن إحْدى جِهَتَينِ : إمّا أنْ أكون صَنَعْتُها أنا أو صَنَعَها غَيري ؛ فإن كنتُ صَنَعتُها أنا فلا أخْلو مِن أحدِ مَعْنَيَينِ. إمّا أنْ أكونَ صَنَعتُها و كانتْ مَوجودَةً أو صَنَعْتُها و كانتْ مَعْدومَةً. فإنْ كنتُ صَنَعْتُها و كانتْ مَوجودةً فَقَدِ اسْتَغْنَتْ بوجودِها عن صَنْعَتِها. و إن كانتْ مَعْدومَةً فإنّكَ تَعلمُ أنّ المَعْدومَ لا يُحْدِثُ شَيئا. فقد ثَبَتَ المَعنى الثّالثُ أنّ لي صانِعا و هُو اللّه ُ رَبُّ العالَمِينَ. فقامَ و ما أحارَ جَوابا.^۲

(انظر) الخلقة : باب ۱۰۶۵. ۱۰۶۷.

۱۰۸۵

الدَّليلُ الرَّابِعُ على إثباتِ الصَّانِعِ

الآيات

الكتاب :

وَ فِي خَلْقِكُمْ وَ مَا يَبُثُّ مِنْ دَابَّةٍ آيَاتٌ لِقَومٍ يُوقِنُونَ».^۳

۵۱۵۴.امام صادق عليه السلام ( ـ وقتى از ايشان سؤال شد : دليل بر وجود [خداى] يگا ) فرمود : نيازمندى آفريده ها.

۵۱۵۵.امام صادق عليه السلام ( ـ در پاسخ به اين پرسش ابو شاكر ديصانى كه : دليل ب ) فرمود : خودم را از دو حال خالى نيافتم : يا من خود را آفريده ام يا كسى ديگر مرا آفريده است. اگر من خود را آفريده ام از دو حال خارج نيستم : يا بوده ام و خود را آفريده ام و يا نبوده ام و خود را پديد آورده ام. اگر قبلاً بوده ام و خود را پديد آورده ام نيازى به پديد آوردن ندارم و اگر نبوده ام تو مى دانى كه معدوم چيزى را به وجود نمى آورد. پس شقّ سوم ثابت مى شود و آن اين كه مرا آفريدگارى است و آن همان خداى پروردگار جهانيان است. ابو شاكر كه پاسخى براى گفتن نداشت، برخاست.

۱۰۸۵

دليل چهارم بر اثبات وجود خدا

نشانه ها

قرآن :

«و در آفرينش شما و پراكنده شدن جنبندگان نشانه هايى [بر وجود خدا] است براى اهل يقين».

1.تحف العقول : ۳۷۷.

2.التوحيد : ۲۹۰/۱۰.

3.الجاثية : ۴.