۱۰۸۰
كُلُّ قائِمٍ في سِواهُ مَعلولٌ
۵۱۳۶.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :كُلُّ قائمٍ بغَيرِهِ مَصْنوعٌ. و كُلُّ مَوجودٍ في سِواهُ مَعْلولٌ.۱
۵۱۳۷.عنه عليه السلام :كُلُّ مَعْروفٍ بِنَفْسِهِ مَصْنوعٌ. و كُلُّ قائمٍ في سِواهُ مَعْلولٌ.۲
۱۰۸۱
مَا الدَّليلُ عَلى حُدوثِ الأجسامِ؟
۵۱۳۸.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام ( ـ في مُناظَرَتِهِ ابنَ أبي العَوْجاءِ لمّا قالَ ل ) : إنّي ما وَجَدتُ شَيئا صَغيرا و لا كَبيرا إلاّ إذا ضُمَّ إلَيهِ مِثْلُهُ صارَ أكْبرَ. و في ذلكَ زَوالٌ و انْتِقالٌ عنِ الحالَةِ الاُولى. و لَو كانَ قَديما ما زالَ و لا حالَ ؛ لأنّ الّذي يَزولُ و يَحولُ يَجوزُ أنْ يُوجَدَ و يَبطُلَ. فيكونُ بوجودِهِ بَعدَ عَدَمِهِ دُخولٌ في الحَدَثِ. و في كَونِهِ في الاُولى دُخولُهُ في العَدَمِ. و لَن يَجْتَمِعَ صِفَةُ الأزَلِ و العَدَمِ في شَيءٍ واحِدٍ.۳
۱۰۸۰
هر پديده متّكى به غير، معلول است
۵۱۳۶.امام على عليه السلام :هر آنچه متّكى به غير خود باشد، مصنوع است و هر موجودى كه به سبب غيرِ خود وجود يابد، معلول است.
۵۱۳۷.امام على عليه السلام :هر آنچه به خود۴ شناخته شود مصنوع است و هر متّكى به غير خود، معلول است.
۱۰۸۱
دليل بر حدوث اجسام چيست؟
۵۱۳۸.امام صادق عليه السلام ( ـ در مناظره خود با ابن ابى العوجاء چون پرسيد : دل ) فرمود : من هيچ چيز خُرد و كلانى را نديده ام، مگر آن كه هرگاه مانندش به آن ضميمه شود بزرگتر گردد و اين موجب مى شود تا آن شى ء از حالت نخستين خود در آمده، حالتى ديگر به خود گيرد. اگر آن شى ء [نه حادث. بلكه] قديم بود زوال و تغيير در آن راه نمى يافت؛ زيرا آنچه دستخوش زوال و تغيير مى شود، مى تواند هستى يابد و يا نيست شود. پس با هستى يافتن از پس نيستى، به مرحله حدوث راه مى يابد و در حالت نخست [نيز ]در دنياى عدم قدم مى گذارد. حال آن كه صفت ازل و عدم هرگز در يك شى ء جمع نمى شوند.
1.نهج السعادة : ۳/۴۵.
2.نهج البلاغة : الخطبة ۱۸۶.
3.التوحيد : ۲۹۷/۶. انظر تمام الحديث.
4.شارح خوئى : هر چيزى كه ذات و حقيقت آن شناخته شود. شارح معتزلى: هر چيزى كه از طريق مشاهده و حسّ شناخته شود ـ م.