۵۰۷۰.معاني الأخبار عن عبد المُؤمِن الأنصاريّ :قلت للإمامِ الصّادقِ عليه السلام : إنّ قَوما رَوَوا أنَّ رسولَ اللّه ِ صلى الله عليه و آله قالَ : إنّ اخْتِلافَ اُمَّتي رَحمَةٌ؟ فقالَ : صَدَقوا. قلتُ : إنْ كانَ اخْتِلافُهُم رَحمَةً فاجْتِماعُهُم عَذابٌ ؟ قالَ : لَيس حيثُ ذَهَبْتَ و ذَهَبوا. إنَّما أرادَ قولَ اللّه ِ عزّ و جلّ: «فلَولا نَفَرَ مِن كُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طائِفَةٌ لِيَتَفَقَّهُوا فِي الدِّينِ» ۱. فأمَرَهُم أنْ يَنْفِروا إلى رسولِ اللّه ِ صلى الله عليه و آله و يَخْتَلِفوا إلَيهِ فيَتَعلّموا ثُمَّ يَرْجِعوا إلى قَومِهِم فيُعَلّموهُم. إنّما أرادَ اخْتِلافَهُم مِن البُلْدانِ. لا اخْتِلافا في دِينِ اللّه ِ. إنّما الدِّينُ واحِدٌ.۲
۱۰۶۱
تفسيرُ «اختِلافُ أصحابي رَحمَةٌ»
۵۰۷۱.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام ( ـ و قد قالَ لَهُ حريزٌ : إنَّهُ لَيس شيءٌ أشَدَّ ) : ذلكَ مِن قِبَلي.۳
۵۰۷۲.بحار الأنوار :الإمام الكاظم عليه السلام عن رسول اللّه صلى الله عليه و آله قال : اخْتِلافُ أصْحابي لَكُم رَحمَةٌ. ـ و قالَ ـ : إذا كانَ ذلكَ جَمَعْتُكُم على أمرٍ واحِدٍ. ـ و سُئلَ عنِ اخْتِلافِ أصْحابِنا فقالَ عليه السلام ـ : أنا فَعَلتُ ذلكَ بكُم. لوِ اجْتَمَعْتُم على أمرٍ واحِدٍ لاُخِذَ برِقابِكُم.۴
۵۰۷۰.معانى الأخبار ـ به نقل از عبد المؤمن انصارى ـ :به امام صادق عليه السلام عرض كردم : عدّه اى روايت مى كنند كه پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود : اختلاف امت من، رحمت است؟ امام پاسخ داد : راست مى گويند. عرض كردم : اگر اختلاف آنان رحمت است پس اتّحاد ايشان عذاب است ؟ حضرت فرمود : معناى اين حديث آن گونه كه تو و آنان فهميده ايد نيست، بلكه منظور پيامبر، اين سخن خداوند عزّ و جلّ است كه : «چرا از هر گروهى از ايشان جماعتى كوچ نمى كنند تا (جماعتى بمانند و) در دين آگاهى پيدا كنند». خداوند به آنان فرمان داد كه از هر سو نزد پيامبر خدا صلى الله عليه و آله بروند و پيش او آمد و شد كنند و آموزش ببينند و سپس، نزد مردم خود برگردند و تعليمات دين را به آنها نيز بياموزند. منظور پيامبر، آمد و شد آنها از شهرهايشان بود نه اختلاف در دين خدا؛ دين، البته يكى است.۵
۱۰۶۱
معناى «اختلاف اصحاب من رحمت است»
۵۰۷۱.امام صادق عليه السلام ـ در پاسخ به حريز كه به ايشبراى من چيزى گرانتر از اختلاف اصحابمان نيست ـ فرمود : اين، از طرف خود من است.
۵۰۷۲.بحار الأنوار :امام كاظم عليه السلام ـ به نقل از رسول خدا ـ فرمود : اختلاف اصحاب من براى شما رحمت است. و فرمود : با ظهور حقّ و قيام قائم، شما را يكپارچه مى كنم. درباره اختلاف و پراكندگى اصحاب ما از ايشان (امام كاظم عليه السلام ) سؤال شد. فرمود : من، خود، اين كار را با شما كرده ام. اگر بر يك امر فراهم مى آمديد، گردنهايتان زده مى شد.
1.التوبة : ۱۲۲.
2.معاني الأخبار : ۱۵۷/۱.
3.علل الشرائع : ۳۹۵/۱۴.
4.بحار الأنوار : ۲/۲۳۶/۲۳.
5.يكى از معانى اختلاف. «آمد و شد» است و حضرت. حديث پيامبر را به همين تفسير كرده است.