۴۹۲۱.عنه عليه السلام ( ـ فِي الحِكَمِ المَنسوبَةِ إلَيهِ ـ ) : لا تُحَدِّث بِالعِلمِ السُّفَهاءَ فَيُكَذِّبوكَ. و لاَ الجُهّالَ فَيَستَثقِلوكَ. و لكِن حَدِّث بِهِ مَن يَتَلَقّاهُ مِن أهلِهِ بِقَبولٍ و فَهمٍ ؛ يَفهَمُ عَنكَ ما تَقولُ. و يَكتُمُ عَلَيكَ ما يَسمَعُ ؛ فَإِنَّ لِعِلمِكَ عَلَيكَ حَقّا كَما أنَّ عَلَيكَ في مالِكَ حَقّا ؛ بَذلُهُ لِمُستَحِقِّهِ. و مَنعُهُ عَن غَيرِ مُستَحِقِّهِ.^۱

۴۹۲۲.عنه عليه السلام ( ـ فِي الحِكَمِ المَنسوبَةِ إلَيهِ ـ ) : اِحتَرِس مِن ذِكرِ العِلمِ عِندَ مَن لا يَرغَبُ فيهِ. و مِن ذِكرِ قَديمِ الشَّرَفِ عِندَ مَن لا قَديمَ لَهُ ؛ فَإِنَّ ذلِكَ مِمّا يُحقِدُهُما عَلَيكَ.^۲

۴۹۲۳.عنه عليه السلام :إنَّ الحُكَماءَ ضَيَّعُوا الحِكمَةَ لَمّا وَضَعوها عِندَ غَيرِ أهلِها.^۳

۱۰۳۴

مُراعاةُ طاقَةِ المُخاطَبِ

۴۹۲۴.رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله :لا تُحَدِّثُوا النّاسَ بِما لا يَعرِفونَ ؛ أ تُحِبّونَ أن يُكَذَّبَ اللّه ُ و رَسولُهُ ؟ !^۴

۴۹۲۱.امام على عليه السلام ( ـ در حكمت هاى منسوب به ايشان ـ ) فرمود : دانش را براى سفيهان بازگو مكن كه تو را تكذيب مى كنند. و براى نادانان بازگو مكن كه در پذيرش آن سنگينى مى كنند ؛ بلكه براى كسى بازگو كن كه شايسته آن باشد و آن را از روى فهميدن پذيرا باشد، آنچه را به او مى گويى. بفهمد، و آنچه را از تو مى شنود. كتمان كند ؛ زيرا دانش تو بر تو حقّى دارد. همان گونه كه مالت بر تو حقّى دارد. كه بايد آن را به مستحقّ آن ببخشى. و از آن كه استحقاق آن را ندارد. ممانعت نمايى.

۴۹۲۲.امام على عليه السلام ( ـ چنان كه در حكمت هاى منسوب به ايشان آمده ـ ) فرمود : از ياد كردِ علم نزد آن كه بدان اشتياق ندارد. بپرهيز. و از ياد كردِ آن كه داراى شرافت ديرينه است. نزد آن كه در شرافتْ ديرينه اى ندارد. اجتناب كن كه باعث كينه جويى او نسبت به تو مى شود.

۴۹۲۳.امام على عليه السلام :حكيمان. چون حكمت را به نااهل آن سپردند. آن را ضايع كردند.

۱۰۳۴

مراعات توان مخاطب

۴۹۲۴.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :براى مردم آنچه را نمى دانند ]و نمى پذيرند]. بازگو نكنيد. آيا دوست داريد كه خدا و رسولش مورد تكذيب قرار گيرند؟

1.شرح نهج البلاغة : ۲۰ / ۲۷۳ / ۱۵۵.

2.شرح نهج البلاغة : ۲۰ / ۳۲۲ / ۶۹۶.

3.قصص الأنبياء : ۱۶۰ / ۱۷۶.

4.الغيبة للنعماني : ۳۴ / ۲.