۷۳۴

صِحّةُ الحَديثِ و مُوَافَقَةُ الحَقِّ

۳۵۴۱.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :ما جاءكُم عنّي مِن حَديثٍ مَوافِقٍ للحقِّ فأنا قُلْتُهُ. و ما أتَاكُم عنّي مِن حَديثٍ لا يُوافِقُ الحَقَّ فلَم أقُلْهُ. و لَن أقولَ إلاّ الحَقَّ.^۱

۳۵۴۲.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام :إنَّ مَعَ كُلّ قَولٍ مِنّا حقيقةٌ و عليه نورٌ، فما لا حَقيقةَ مَعهُ و لا نورَ عليه فَذلك قَولُ الشيطان^۲.^۳

۷۳۵

جَوازُ نَقلِ الحَديثِ بِالمَعنى

۳۵۴۳.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :لا بأسَ في الحَديثِ قَدّمْتَ فيهِ أو أخَّرْتَ. إذا أصَبْتَ مَعناهُ.^۴

۳۵۴۴.عنه صلى الله عليه و آله :لا بأسَ إنْ زِدْتَ أو نَقَصْتَ. إذا لَم تُحِلَّ حَراما أو تُحَرِّمَ حَلالاً. و أصَبْتَ المَعنى.^۵

۳۵۴۵.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام :إذا أصَبْتَ الحَديثَ فأعْرِبْ عَنهُ بما شِئتَ.^۶

۳۵۴۶.عنه عليه السلام ( ـ لَمّا سُئلَ عن نَقلِ الحَديثِ بالمعنى ـ ) : إن أصَبْتَ فيهِ فلا بأسَ. إنَّما هُو بمَنزلَةِ : تَعالَ و هَلُمَّ. و اقْعُدْ و اجْلِسْ.^۷

۷۳۴

درستى حديث و سازگارى با حقّ

۳۵۴۱.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر حديثى كه از من به شما مى رسد اگر موافق حقّ بود من آن را گفته ام و اگر با حقّ سازگار نبود من نگفته ام، زيرا من هرگز جز حقّ نمى گويم.

۳۵۴۲.امام صادق عليه السلام :هر سخن ما با حقيقت و نور همراه است پس هر سخنى كه حقيقت و نور نداشت سخن شيطان است.^۸

۷۳۵

جواز نقلِ به معنا كردن حديث

۳۵۴۳.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :پس و پيش كردن كلمات حديث، در صورتى كه معنايش را درست برسانى، اشكالى ندارد.

۳۵۴۴.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :كم و زياد كردن حديث، به شرط آن كه [با اين كار] حلالى را حرام، يا حرامى را حلال نكنى و معنا را درست برسانى، اشكالى ندارد.

۳۵۴۵.امام صادق عليه السلام :هرگاه حديثى را درست فهميدى و معنايش را دريافتى، هر گونه كه مى خواهى آن را بيان كن.

۳۵۴۶.امام صادق عليه السلام ( ـ در پاسخ به سؤال از نقل به معنا كردن حديث ـ ) فرمود: اگر آن را درست فهميدى، اشكالى ندارد و مثل اين است كه بگويى: تعال و هلمّ^۹ و اقعد و اجلس^۱۰.

1.معاني الأخبار : ۳۹۰/۳۰.

2.بحار الأنوار : ۲/۲۵۰/۶۲.

3.نكتة : جدير بالذكر أنّ لمعرفة صحّة الأحاديث موازينُ اُخرى تُطلَب من محلّها.

4.كنز العمّال : ۲۹۱۷۹.

5.كنز العمّال : ۲۹۲۱۶.

6.بحار الأنوار : ۲/۱۶۱/۱۸.

7.بحار الأنوار : ۲/۱۶۱/۱۷.

8.نكته : گفتنى است كه براى شناخت درستى احاديث ملاكها و موازين ديگرى نيز هست كه در كتابهاى مربوط، از آنها بحث شده است.

9.زيرا هر دو لفظ. معناى «بيا» دارند.

10.زيرا هر دو لفظ. معناى «بنشين» دارند.