۷۲۷
الرَّوايَةُ وَ الرِّعايَةُ
۳۵۲۰.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :اعْقِلوا الحقَّ إذا سَمِعْتُموهُ عَقلَ رِعايَةٍ. و لا تَعْقِلوهُ عَقلَ رِوايَةٍ. فإنَّ رُواةَ الكِتابِ كَثيرٌ و رُعاتَهُ قَليلٌ.۱
۳۵۲۱.عنه عليه السلام :اعْقِلوا الخَبرَ إذا سَمِعْتموهُ عَقلَ رِعايَةٍ لا عَقلَ رِوايَةٍ. فإنَّ رُواةَ العِلمِ كَثيرٌ و رُعاتَهُ قَليلٌ.۲
۳۵۲۲.الإمامُ الباقرُ عليه السلام ( ـ في كتابهِ إلى سعدِ الخَيرِ ـ ) : الجُهّالُ يُعجِبُهُم حِفْظُهُم للرِّوايَةِ. و العُلَماءُ يُحْزِنُهُم تَرْكُهُم للرِّعايَةِ.۳(انظر) العلم : باب ۲۸۴۸.
۷۲۸
كَثرَةُ مَن كَذَبَ عَلَى الرَّسولِ صلى الله عليه و آله
۳۵۲۳.الإمامُ عليٌّ عليه السلام ( ـ و قد سُئلَ عن أحاديثِ الِبدَعِ ـ ) : إنَّ في أيْدي النّاسِ حَقّا و باطِلاً. و صِدْقا و كِذْبا. و ناسِخا و مَنْسوخا. و عامّا و خاصّا. و مُحْكَما و مُتَشابِها، و حِفْظـا و وَهْما. و لَقد كُذِبَ على رسولِ اللّهِ صلى الله عليه و آله على عَهدِهِ حتّى قامَ خَطيبا فقالَ : «مَن كَذَبَ عَلَيَّ مُتَعمِّدا فلْيَتَبوّأْ مَقْعدَهُ مِن النّارِ» و إنَّما أتاكَ بالحَديثِ أربَعةُ رِجالٍ..........۴
۷۲۷
روايت و رعايت
۳۵۲۰.امام على عليه السلام :هرگاه سخن حقّ را شنيديد به انديشه پايبندى آن را فرا گيريد نه به انديشه نقل ؛ كه راويان كتاب بسيارند اما پايبندان بدان، اندك.
۳۵۲۱.امام على عليه السلام :هرگاه خبرى را شنيديد آن را براى پايبندى فرا گيريد نه براى بازگويى ؛ زيرا راويان علم بسيارند و پايبندان آن اندك.
۳۵۲۲.امام باقر عليه السلام ( ـ در نامه اى به سعد الخير ـ ) نوشت : مردمان نادان از اين كه روايت حفظ داشته باشند شاد مى شوند و دانشمندان از ترك پايبندى بدان اندوهگين مى شوند.
۷۲۸
فراوانى دروغ بندان بر پيامبر صلى الله عليه و آله در حيات ايشان
۳۵۲۳.امام على عليه السلام ( ـ در پاسخ به سؤال از احاديث ساختگى ـ ) فرمود : در ميان مردم سخنان حقّ و باطل و راست و دروغ و ناسخ و منسوخ و عامّ و خاصّ و محكم و متشابه و احاديث صحيح حفظ شده و روايات موهوم و نادرست، وجود دارد. در زمان پيامبر خدا صلى الله عليه و آله بر او چندان دروغ بستند كه خطبه اى ايراد كرد و فرمود: «هر كه به عمد بر من دروغ بندد، جايش دوزخ است». حديث را چهار گروه برايت نقل كردند.........
1.الكافي : ۸/۳۹۱/۵۸۶.
2.نهج البلاغة : الحكمة ۹۸.
3.الكافي : ۸/۵۳/۱۶.
4.نهج البلاغة : الخطبة ۲۱۰. تحف العقول : ۱۹۳ مع تفاوت يسير في اللفظ. انظر تمام الحديث.