۵۱۷

النَّهيُ عَن تَعَقُّبِ عُيوبِ النّاسِ

الكتاب:

يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرا مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَ لا تَجَسَّسُوا وَ لا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضا أَ يُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتا فَكَرِهْتُمُوهُ وَ اتَّقُوا اللّهَ إِنَّ اللّهَ تَوَّابٌ رَحِيمٌ».^۱

الحديث:

۲۴۹۹.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :إيّاكُم و الظَّنَّ. فإنَّ الظّنَّ أكْذَبُ الحَديثِ، و لا تَحَسَّسوا، و لا تَجَسَّسوا^۲.^۳

۲۵۰۰.عنه صلى الله عليه و آله :إنّي لَم اُؤمَرْ أنْ اُنقِّبَ عن قُلوبِ النّاسِ و لا أشُقَّ بطُونَهُم.^۴

۲۵۰۱.عنه صلى الله عليه و آله :يا معشرَ مَن أسلَمَ بلِسانِهِ و لَم يُسلِمْ بقلبِهِ، لا تَتَبَّعوا عَثَراتِ المسلِمينَ ؛ فإنّه مَن تَتَبَّعَ عَثَراتِ المسلِمينَ تَتَبَّعَ اللّهُ عَثْرتَهُ. و مَن تَتَبَّعَ اللّهُ عَثْرتَهُ يَفْضَحْهُ.^۵

۵۱۷

نهى از عيبجويى مردم

قرآن :

«اى كسانى كه ايمان آورده ايد! از بسيارى از گمانها بپرهيزيد؛ زيرا پاره اى از گمانها گناه است. و تجسّس نكنيد و از يكديگر غيبت مكنيد، آيا كسى از شما دوست دارد كه گوشت برادر مرده خود را بخورد؟ پس آن را ناخوش مى داريد. از خدا بترسيد. همانا خداوند توبه پذير و مهربان است».

حديث :

۲۴۹۹.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :از گمان دورى كنيد؛ زيرا گمان دروغترين سخن است. در پى شنيدن سخنان مردم و كشف عيب آنان نباشيد.

۲۵۰۰.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :من مأمور نيستم كه دلهاى مردم را بكاوم و درونشان را بشكافم.

۲۵۰۱.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :اى جماعتى كه به زبانْ اسلام آورده و به دلْ اسلام نياورده ايد! به دنبال لغزشهاى مسلمانان نباشيد ؛ كه هر كس لغزشهاى مسلمانان را پى جويى كند، خداوند لغزش او را پى مى گيرد و هر كس كه خداوند او را عيبجويى كند، رسوايش مى سازد.

1.الحجرات : ۱۲.

2.قال العلماء : التحسّس : الاستماع لحديث القوم. و التجسّس: البحث عن العورات. و قيل : هو التفتيش عن بواطن الاُمور. و أكثر ما يقال في الشرّ. و الجاسوس صاحب سرّ الشرّ. و الناموس صاحب سرّ الخير (هامش المصدر).

3.صحيح مسلم : ۴/۱۹۸۵/۲۸.

4.كنز العمّال : ۳۱۵۹۷. ۱۵۰۳۵.

5.الكافي : ۲/۳۵۵/۴.