۱۸۰۴.بحار الأنوار : ( ـ الإمامُ الصادقُ عليه السلام لأحد الرُّواة ـ ) : أمَا إنّهُ لا يَبقى مؤمنٌ في شرقِ الأرضِ و غربِها إلاّ حَشَرَ اللّه ُ رُوحَهُ إلى وادِي السَّلامِ. [ قالَ الراوي: ]فقلتُ لَهُ : و أينَ وادِي السَّلامِ ؟ قالَ : ظَهرُ الكوفةِ. أمَا إنّي كأنّي بِهِم حَلَقٌ حَلَقٌ قُعودٌ يَتَحدَّثونَ.۱
۱۸۰۵.المحاسن عن أبي بصيرٍ ـ عن أبي عبدِ اللّه ِ عليه اذَكرَ الأرواحَ أرواحَ المؤمنينَ فقالَ : يَلْتَقونَ. قلتُ : يَلْتَقونَ ؟! فقالَ : نَعَم. و يَتَساءَلونَ و يَتَعارَفونَ. حتّى إذا رأيتَهُ قلتَ : فُلانٌ.۲
۳۵۴
أرواحُ الكُفّارِ في البَرزخِ
الكتاب:
(فَوَقاهُ اللّه ُ سَيِّئآتِ ما مَكَرُوا وَ حَاقَ بِآلِ فِرْعَوْنَ سُوءُ الْعَذَابِ * النّارُ يُعْرَضُونَ عَلَيْهَا غُدُوّا وَ عَشِيّا وَ يَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ أَدْخِلُوا آلَ فِرْعَوْنَ أشَدَّ الْعَذَابِ).۳
الحديث:
۱۸۰۶.كنز العمّال : ( ـ عندَ وقوفِه على قَتْلى بَدرٍ ـ ) : يا أبا جهلٍ يا عُتبةُ يا شَيبةُ يا اُميّةُ. هل وجَدْتُم ما وَعَدَ ربُّكُم حَقّا ؟ فإنّي قد وَجَدْتُ ما وَعَدني ربّي حَقّا. فقالَ عمرُ : يا رسولُ اللّه ِ. ما تُكَلِّمُ مِن أجسادٍ لا أرواحَ فيها ؟! فقالَ : و الّذي نَفْسي بِيَدِهِ. ما أنتُم بأسْمَعَ لِما أقولُ مِنهُم. غيرَ أنَّهُم لا يَسْتَطيعونَ جَوابا.۴
۱۸۰۴.بحار الأنوار ( ـ به نقل از يكى از راويان ـ ) : امام صادق عليه السلام فرمود : خداوند ارواح مؤمنان را از شرق و غرب جهان در وادى السلام جمع مى كند. عرض كردم: وادى السلام كجاست؟ فرمود: پشت كوفه. گويى با آنان هستم كه دسته دسته نشسته اند و با هم صحبت مى كنند.
۱۸۰۵.المحاسن ( ـ به نقل از ابو بصير ـ ) : امام صادق عليه السلام از ارواح مؤمنان سخن به ميان آورد و فرمود: آنان با هم ديدار مى كنند. عرض كردم: ديدار مى كنند؟! فرمود: آرى و از يكديگر سؤال و جواب مى كنند و همديگر را مى شناسند، به طورى كه وقتى او را ببينى مى گويى: فلانى است.
۳۵۴
ارواح كافران در برزخ
قرآن:
«خدا او را از آسيب مكرى كه برايش انديشيده بودند نگه داشت و عذاب ناگوار. خاندان فرعون را در ميان گرفت. هر صبح و شام بر آتش عرضه شوند و روزى كه قيامت بر پا شود ندا دهند كه خاندان فرعون را به سخت ترين عذابها درآوريد».
حديث:
۱۸۰۶.كنز العمّال : ( ـ پيامبر خدا هنگامى كه بر سر جنازه كشتگان بدر ايس ) فرمود : ابو جهل! عتبه! شيبه! اُميّه! آيا وعده پروردگار خود را راست يافتيد؟ من كه آنچه را خدايم به من وعده داده بود راست يافتم. عمر عرض كرد: اى پيامبر خدا! با پيكرهاى بى جان سخن مى گويى؟ فرمود: به خدايى كه جانم در دست اوست شما سخنان مرا بهتر از آنان نمى شنويد؛ فقط نمى توانند جواب بدهند.
1.بحار الأنوار : ۶ / ۲۶۸ / ۱۱۸.
2.المحاسن : ۱ / ۲۸۵ / ۵۶۱.
3.غافر : ۴۵. ۴۶.
4.كنز العمّال : ۲۹۸۷۴ و انظر أيضا : ۲۹۸۷۵ منه.