ترجمه حديث ۷۵

حضرت عبد العظيم عليه السلام - به سند خود - : امام زين العابدين عليه السلام فرمود : «جايز نيست با هركسى همنشينى كنى ؛ زيرا خداوند - تبارك و تعالى - مى‏فرمايد : (هر گاه ديدى كسانى در آيات ما [غرض‏ورزانه ]فرو مى‏روند. از آنها دورى كن تا در سخنى غير از آن فرو روند، و اگر شيطان، تو را به فراموشى انداخت، پس از يادآورى، ديگر با گروه ستمكار، همنشينى نكن) ».

شرح‏

در اين حديث، همنشينى با افراد شرور و زشتكار. به دليل آن كه موجب بدگمانى به نيكان مى‏گردد. نكوهيده شمرده شده است. براى تبيين اين حكمت. نكات ذيل. قابل توجّه اند :
۱. اين حكمت. ريشه در آيه دوازده از سوره حجرات دارد كه دورى از بسيارى از گمان‏ها را لازم مى‏داند ؛ زيرا برخى از گمان‏ها گناه اند.^۱ يكى از گمان‏هاى گناه. بدگمانى به نيكان است. با توجّه به اين كه بدگمانى معمولاً در اختيار انسان نيست. نهى از بدگمانى به معناى پرهيز از مقدّمات آن و يا ترتيب اثر ندادن بر آن است. بنا بر اين، حديث ياد شده، در واقع، يكى از مقدّمات اختيارىِ «بدگمانى به نيكان» را تبيين مى‏نمايد كه اگر كسى بخواهد جلوى اين كار را بگيرد، بايد با بَدان و اشرار. همنشين نگردد.
در حديثى از پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله نقل شده كه فرمود :
مَن أساءَ بِأخيهِ الظَّنَّ فَقَد أساءَ بِرَبِّهِ. إنَّ اللَّهَ تَعالى يَقولُ : (اِجْتَنِبُوا كَثِيرَاً مِنَ الظَّنِّ) ^۲.^۳

1.(يَأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِّنَ الظَّنِ‏ّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِ‏ّ إِثْمٌ ؛ اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد! از بسيارى از گمان‏ها بپرهيزيد ؛ چرا كه برخى از گمان‏ها گناه اند) .

2.حجرات : آيه ۱۲.

3.كنز العمّال : ح ۷۵۸۷.