۳ / ۱۳
بخشش مال
۵۸.عيون أخبار الرضا عليه السلام :حدّثنا عليّ بن أحمد بن عمران الدقّاق. قال : حدّثنا محمّد بن هارون الصوفى. قال : حدّثنى أبو تراب عبيد اللَّه بن موسى الرويانى. عن عبد العظيم بن عبد اللَّه الحسنى. قال : قُلتُ لِأَبى جَعفَرٍ مُحمَّدِ بنِ عَلِيِّ الرِّضا عليه السلام : يَابنَ رَسولِ اللَّهِ ! حَدِّثنى بِحَديثٍ عَن آبائِكَ عليهم السلام... فَقالَ : حَدَّثَنى أبى، عَن جَدّى، عَن آبائِهِ عليهم السلام، قالَ : قالَ أميرُ المُؤمِنينَ عليه السلام : مَن أيقَنَ بِالخَلَفِ جادَ بِالعَطِيَّةِ..۱
ترجمه
حضرت عبد العظيم عليه السلام : به امام جواد عليه السلام گفتم : اى فرزند پيامبر خدا! از پدرانت براى من حديثى روايت فرما....
فرمود : «پدرم از جدّم از پدرانش نقل نمود كه امير مؤمنان عليه السلام فرمود : كسى كه به جاىگزين شدن [مالى كه آن را انفاق مىكند] باور داشته باشد. بذل و بخشش مىكند».
شرح
اين سخن، اشاره به اين معناست كه مردم در بذل و بخشش، دو دسته اند:
دسته اوّل: كسانى كه سخن خداوند متعال را در باره جايگزين كردن، باور ندارند. چنين افرادى از بخشيدن مال خود به ديگران بخل مىورزند ؛ چون بخشش را موجب كاهش مال خود مىپندارند.
دسته دوم: كسانى كه وعده خداى متعال را در جاىگزين ساختن، باور دارند. چنين افرادى به آسانى، مال خود را به نيازمندان مىبخشند.
در اين باره از امام صادق عليه السلام نيز روايت شده كه فرمود:
حَسْبُ البخيلِ مِن بُخلِهِ سُوءُ الظَّنِّ بربِّهِ. مَن أيقَنَ بالخَلَفِ جادَ بالعَطيّةِ.۲
1.عيون أخبار الرضا عليه السلام : ج۲ ص۵۳ - ۵۴ ح۲۰۴. بحار الأنوار : ج۹۳ ص۱۱۵ ح۶. نيز. ر. ك : همين كتاب : ح ۹۳.
2.ميزان الحكمة : ج ۱ ص ۵۰۷ ح ۱۷۱۴.