۳ / ۲
اهتمام به فرايض
۴۶.الأمالى للطوسى :عبد العظيم بن عبد اللَّه الحسنى. قال : حدّثنا أبو جعفر محمّد بن عليّ. عن أبيه. عن جدّه. عن جعفر بن محمّد. عن آبائه. عن عليّ عليهم السلام. قال : قالَ رَسولُ اللَّهِ صلى اللَّه عليه و آله : السُّنَّةُ سُنَّتانِ : سُنَّةٌ فى فَريضَةٍ. الأَخذُ بِها هُدىً وتَركُها ضَلالَةٌ. وسُنَّةٌ فى غَيرِ فَريضَةٍ. الأَخذُ بِها فَضيلَةٌ. وتَركُها إلى غَيرِها [غَيرُ ]خَطيئَةٍ.۱
ترجمه
حضرت عبد العظيم عليه السلام - به نقل از امام جواد عليه السلام، از پدرانش عليهم السلام - : پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود : «سنّت، دو گونه است : سنّت فريضه (واجب) كه عمل به آن، هدايت و ترك آن، گمراهى است و سنّت غير فريضه (غير واجب) كه عمل به آن، فضيلت است و ترك آن، گناه نيست».
شرح
مقصود از «سنّت» در اين حديث. مجموعه برنامهها و دستور العملهايى است كه اسلام براى هدايت انسان به سوى مقصد اعلاى انسانيت و رسيدن به كمالات مادّى و معنوى ارائه كرده است. اين برنامهها به دو بخش تقسيم مىشوند :
اوّل. برنامههايى كه رعايت آنها لازم و ترك آنها موجب گمراهى است. اين برنامهها شامل انجام دادن واجبات و ترك محرّمات اند و «سنّتِ فريضه» يا «فرايض» ناميده مىشوند.
1.الأمالى. طوسى : ص ۵۸۹ ح ۱۱. گفتنى است كه اين حديث در الكافى (ج ۱ ص ۷۲) با سند ديگر از امام على عليه السلام نقل شده و در آن به جاى «تركها إلى غيرها خطيئة» «تركها إلى غير خطيئة» آمده و در الخصال (ص ۴۸)، «و تركها غير خطيئة» آمده است.علّامه مجلسى در بحار الأنوار (ج ۲ ص ۲۶) اين حديث را از الأمالى طوسى، همانند نقل الخصال آورده است و ظاهر شروح كافى نيز اضافه غير به خطيئة است. بنا بر اين به نظر مىرسد كه متن الخصال، اصح باشد. از اين رو، متن را مطابق آن اصلاح كرديم.