۲۳۸۰
حِكمَةُ الطَّلاقِ ثَلاثا
الكتاب :
فَإِنْ طَلَّقَها فَلا تَحِلُّ لَهُ مِنْ بَعْدُ حَتَّى تَنْكِحَ زَوْجا غَيْرَهُ فَإِنْ طَلَّقَها فَلا جُناحَ عَلَيْهِما أَنْ يَتَراجَعا إِنْ ظَنَّا أَنْ يُقِيما حُدُودَ اللّه ِ وَ تِلْكَ حُدُودُ اللّه ِ يُبَيِّنُها لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ».۱
الحديث :
۱۱۳۳۸.الإمامُ الرِّضا عليه السلام ( ـ لمّا سُئلَ عن العلّةِ التي من أجلِها لا تَحِلُّ ) : إنَّ اللّه َ تباركَ و تعالى إنّما أذِنَ في الطلاقِ مَرَّتَينِ، فقالَ عَزَّ و جلَّ : «الطَّلاقُ مَرَّتانِ فَإِمْساكٌ بِمَعْروفٍ أَوْ تَسْريحٌ بِإِحْسانٍ» ۲ يَعنِي في التَّطليقَةِ الثالثةِ، و لِدُخُولِهِ فيما كَرِهَ اللّه ُ عَزَّ و جلَّ لَهُ مِن الطلاقِ الثالثِ حَرَّمَها اللّه ُ علَيهِ، فلا تَحِلُّ لَهُ مِن بعدُ حتّى تَنكِحَ زَوجا غَيرَهُ؛ لئلاّ يُوقِعَ الناسُ الاستِخفافَ بِالطلاقِ و لا تُضارَّ النِّساءُ.۳
۱۱۳۳۹.عنه عليه السلام ( ـ مِمّا كَتَبَ إلى محمّدِ بنِ سِنانٍ في عِلَّةِ ا ) : و عِلَّةُ الطلاقِ ثلاثا لِما فيهِ مِن المُهلَةِ فيما بينَ الواحِدَةِ إلى الثلاثِ؛ لرَغبَةٍ تَحدُثُ أو سُكونِ غَضَبٍ إن كانَ، و لِيَكُونَ ذلكَ تَخويفا و تَأديبا للنِّساءِ و زَجِرا لهُنَّ عن مَعصيَةِ أزواجِهِنَّ فَاستَحَقَّتِ المرأةُ الفُرقَةَ و المُبايَنَةَ لدُخُولِها فيما لا يَنبَغي مِن مَعصيَةِ زَوجِها، و عِلَّةُ تَحريمِ المرأةِ بعدَ تِسعِ تَطليقاتٍ فلا تَحِلُّ لَهُ أبدا عُقوبَةً؛ لئلاّ يُتَلاعَبَ بِالطلاقِ، و لا تُستَضعَفَ المرأةُ، و لِيَكُونَ ناظِرا في اُمورِهِ مُتَيَقِّظا مُعتَبِرا، و لِيَكونَ يائسا لَها مِن الاجتِماعِ بعدَ تِسعِ تَطلِيقاتٍ.۴
۲۳۸۰
حكمت سه بار طلاق
قرآن :
«اگر [شوهر براى بار سوم] او را طلاق داد. ديگر بر او حلال نيست تا آن كه با شوهرى جز او ازدواج كند و اگر [شوهر دوم] طلاقش داد. اگر آن دو [همسر سابق ]پندارند كه حدود خدا را به پاى دارند. گناهى بر آن دو نيست كه به يكديگر باز گردند. و اين حدود خداست كه. براى گروهى كه دانايند. بيان مى كند».
حديث :
۱۱۳۳۸.امام رضا عليه السلام ( ـ در پاسخ به اين سؤال كه چرا زن مطلّقه به طلاق عد ) فرمود : خداوند تبارك و تعالى تا دوبار اجازه طلاق داده است و فرموده : «طلاق، دو بار است. آن گاه به شايستگى نگهداشتن يا به نيكى رها كردن» كه همان طلاق سوم است. از آن جا كه مرد با سوّمين طلاق، كارى كرده كه خداوند عزّ و جلّ خوش ندارد. پس خداوند، آن زن را بر وى حرام كرد و ديگر بر او حلال نيست، مگر اين كه با مرد ديگرى ازدواج كند، تا مردم طلاق را سبك نگيرند و زنان زيان و لطمه نبينند.
۱۱۳۳۹.امام رضا عليه السلام ( ـ به محمّد بن سنان درباره علت سه بار طلاق ـ ) نوشت : علت مقرر شدن سه بار طلاق اين است كه از طلاق اوّل تا سوم فرصتى است براى آن كه ميل و رغبتى به از سر گرفتن زندگى زناشويى پيش آيد يا اگر عصبانيت و خشمى در كار بوده فروكش كند و نيز براى آن كه زنان ترسان و متنبّه شوند و از نافرمانى شوهرانشان باز ايستند ؛ زيرا زن از اين رو مستحق جدايى و طلاق شده است كه مرتكب عمل ناشايستِ نافرمانى از شوهرش گرديده است. علت حرمت ابدى زن بر مرد بعد از نُه طلاق اين است كه مرد، طلاق را بازيچه قرار ندهد و به زن زورگويى نكند و در كارهاى خود با چشم باز عبرت آموز بنگرد و بداند كه بعد از نُه طلاق از زندگى كردن با او براى هميشه محروم خواهد شد.
1.البقرة : ۲۳۰.
2.البقرة : ۲۲۹.
3.عيون أخبار الرِّضا : ۲/۸۵/۲۷.
4.علل الشرائع : ۵۰۷/۱.