در نمایی نادر از سال 1280 قمری حرم حضرت عبدالعظیم علیه‌السلام، دو ساعت بر فراز مسجد جامع دیده می‌شوند؛ یکی با وقت شرعی «مغرب‌کوک» و دیگری با ساعت رسمی روز - گواهی از گذار روزگار، از آفتاب به عقربه.
در میان عکس‌های کهن حرم حضرت عبدالعظیم علیه‌السلام، تصویری کم‌نظیر از نمای مسجد جامع مشاهده می‌شود که در زیرنویس آن آمده است: «عکس مسجد امام‌زاده واجب‌التعظیم حضرت عبدالعظیم علیه التحیه و الثناء از طرف جنوب عمل بنده شاه سلطان اویس سنه 1280». این تاریخ، برابر با حدود سال 1238 شمسی (1863 میلادی) است؛ یعنی پیش از 160 سال پیش. تصویر علاوه بر گنبد و ایوان‌های اصلی مسجد، دو صفحه ساعت را نیز نشان می‌دهد که گفته می‌شود یکی طبق وقت شرعی مغرب‌کوک و دیگری بر اساس ساعت رسمی روز کوک می‌شده است.
توضیح تاریخی - مغرب‌کوک: در روزگار قاجار، پیش از رواج ساعت‌های اروپایی، زمان‌سنجی در ایران بر پایه «وقت شرعی» انجام می‌شد. در این شیوه، آغاز شبانه‌روز از اذان مغرب محاسبه می‌گردید و ساعت‌ها چنان کوک می‌شدند که عقربه آن در لحظه غروب خورشید روی عدد دوازده قرار گیرد؛ این روش را «مغرب‌کوک» می‌نامیدند. با ورود ساعت‌های اروپایی در دوره ناصرالدین‌شاه، نظام تازه‌ای با مبداء نیمه‌شب رواج یافت و در برخی بناهای مهم - از جمله حرم حضرت عبدالعظیم علیه‌السلام - هر دو ساعت دیده می‌شد: یکی بر پایه وقت شرعی و دیگری بر اساس زمان رسمی روز.
دهخدا در تعریف «ساعت دسته‌کوک» می‌نویسد: «ساعتی که در آن فروشدن خورشید (هنگام اذان مغرب) ساعت دوازده قرار گیرد و بدان تنظیم شود و آن در بیشتر کشورهای شرقی معمول بوده است. اوقات اوایل روز را به اصطلاح چند از دسته گذشته یا به دسته مانده بیان می‌کردند». در صحن‌های قدیمی، پیش از رواج ساعت‌های برقی و دیجیتال، همین ساعت‌های دسته‌کوک معیار وقت بودند. زائران و خادمان، ساعت خود را با اذان مغرب میزان می‌کردند و هر صبح با چرخاندن آن دسته کوچک، روز تازه‌ای را آغاز می‌نمودند؛ گویی کوک کردن ساعت، کوک کردن دل برای شروعی دوباره بود.
منبع:
یادداشت‌های اعتمادالسلطنه، به کوشش ایرج افشار، جلد دوم، ص ۳۲۱؛
تاریخ تمدن ایران در عصر قاجار، تألیف عبدالحسین نوایی، ص ۲۴۷.
لغت‌نامه دهخدا
تشریح عکس: تصویر بالا، نمای مسجد جامع حرم حضرت عبدالعظیم علیه‌السلام در سال 1280 قمری را نشان می‌دهد؛ اثری از «سلطان اویس» از عکاسان درباری عصر ناصری. در بالای ایوان، دو صفحه ساعت دیده می‌شود که یکی به وقت شرعی و دیگری به وقت رسمی تنظیم شده بود. این عکس نه‌تنها جلوه‌ای از معماری تاریخی حرم را نشان می‌دهد، بلکه گواهی است بر تلاقی دو جهان زمانی در یک قاب - از آفتاب به عقربه.